Khi Hốpnich từ lâu đài về, bước vào gian phòng nhỏ nơi hai người phụ nữ đang đợi, mặt lão tái xám, bơ phờ đến nỗi họ lo lắng kêu lên.
Lão cố gắng nói:
-Tôi hơi khó chịu thôi … không sao đâu …
Rồi lão nặng nề ngồi xuống:
-Mặc tôi, mặc tôi – lão nói với Lilia và Irina đang săn đón quanh lão
– một lúc là khỏe thôi mà .
Irina hỏi:
-Hoàng thân ngược đãi bác phải không, bác Nicôla tội nghiệp?
-Không tốt lắm … và … tôi cho rằng dứt khoát phải đi khỏi đây .
Lilia kêu lên:
-Ði khỏi đây ư ?
-Vâng, thưa tiểu thư, tôi sẽ nói để tiểu thư rõ …
-Bác sợ điện hạ nói về vấn đề ta vừa nói rõ với ngài ư ?
-Không, không phải việc ấy … tiểu thư Lilia Anđrêepna, tiểu thư vừa ý hoàng thân và … mối nguy hiểm lớn của tiểu thư là ở chỗ ấy . Ngài đã quen không ai cưỡng lại ngài . Dưới mắt ngài tôi chỉ là một người hầu khốn khổ, không hơn gì cát bụi ngài dẫm dưới chân . Tiểu thư thấy rõ là trốn thôi, càng sớm càng tốt .
Mặt Lilia đỏ rực và nóng bừng . Cô rùng mình, từ chân lên đầu . Cô hiểu, phải rồi, bây giờ thì cô biết rõ tại sao cái nhìn, cái mỉm cười mà cô thấy rất đẹp ấy đã cùng một lúc làm cho bối rối và gần như hoảng sợ . Bản năng báo cho cô chàng là mối nguy hiểm của cô, ông hoàng Ðờ Vitengrát đẹp trai mà hạ cố tỏ vẻ tử tế đến thế với người con gái nuôi thấp kém của ông già Hốpnich.
-Ồ, phải đấy, ta đi thôi! Nhưng sẽ làm như thế nào đây?
-Tôi đã nghĩ đến việc ấy nhiều ngày trước … vì tôi chắc phải đi đến chỗ ấy . Tôi muốn có thể rời khỏi nước Nga, nhưng việc xin giấy thông hành sẽ làm cho ta bị phát hiện . Tốt hơn hết là đến Matxcơva. Torng một thành phố lớn dễ trốn tránh hơn . Tôi có người họ hàng ở đấy, họ sẽ giúp đỡ ta bươ’c đầu trong cuộc sống .
-Nhưng chúng ta sẽ làm gì để sống?
-Irina và tôi sẽ cố tìm các việc vặt vãnh nào đó . Tôi còn khỏe mạnh, tiểu thư ạ .
Và lão cố mỉm cười .
Lilia cầm tay lão:
-Tại tôi mà bây giờ bác bị phiền phức, khổ sở như thế này . Không đâu bác ạ, tôi không muốn thế! Bác cố tìm địa chỉ một tu viện rồi tôi sẽ đi một mình, tôi đến xin họ nhận tôi …
Hốpnich và Irina đồng thanh ngắt lời cô:
-Không bao giờ, không bao giờ chúng tôi làm như thế, tiểu thư ạ .
Ông già nói thêm:
-Chúng tôi đã hứa với bà Fabiêng là không bỏ tiểu thư, bảo vệ tiểu thư chống mọi nguy hiểm. Vả lại, không ai nhận tiểu thư vào một tu viện khi không biết tiểu thư là ai . Rồi điện hạ rất có khả năng tìm được tiểu thư với sự hỗ trợ của cảnh sát vì tiêủ thư trốn khỏi lãnh địa của ngài tiểu thư lại không có giấy tờ gì, ngài có thể vờ coi tiểu thư như một người không minh bạch cố trốn thoát khỏi một cuộc điều tra phiền phức … Còn nữa, tiểu thư tưởng Irina và tôi được ngài đối xử tử tế sao? Khi ngài coi chúng tôi như những kẻ đồng lõa của tiểu thư? Thế là tiểu thư tội nghiệp của tôi ơi, ngài sẽ tống chúng tôi đi Xibêri, không hơn, không kém.
-Không, không, tôi không tin ngài có thể như thế, bác Hốpnich. Ngài sẽ hiểu bác làm như vậy là vì mến tôi, tận tụy với tôi .
-Ôi, tội nghiệp cô bé . Nếu tiểu thư nhìn thấy ngài lúc nãy … không, chúng ta chỉ còn cách ấy: đi trốn, cả ba người, ít ra thì cũng cứ thử xem .
-Nhưng nguy hiểm cho bác không kém, bác Hốpnich tội nghiệp ơi.
-Vâng… nhưn ít ra chúng ta cùng nguy hiểm với nhau . Irina sẽ lo việc gói các quần áo tốt của chúng ta làm mấy gói . Còn tôi lát nữa sẽ đi hỏi Kôma xem sáng mai anh ấy có đưa chúng tar a thành phố được không. Anh này là một chàng trai gan dạ, không bép xép và có một con ngựa nhỏ chạy rất nhanh . Hôm nay tôi vừa biết tin buổi chiều nay điện hạ sẽ đến mấy chòi săn có dấu chân gấu . Ngài sẽ ở lại đấy đêm nay và sáng hôm sau. Như vậy ta phải từ đây đi vào lúc gần trưa, chậm nhất là một giờ chiều mai .
Sáng hôm sau cô gái ở trong phòng mình bước vào phòng chung, Irina kêu lên:
-Lạy Chúa! Linh hồn bé nhỏ của tôi ơi, nét mặt của tiểu thư sao thế kia? Tôi dám chắc tiểu thư không ngủ vì lo lắng?
-Làm sao khác được, bác Irina tội nghiệp ơi!
Rồi Lilia rùng mình khi nhớ lại đêm đau khổ này
Phải, thật kinh khủng khi buộc phải đi trốn như thế, phải từ bỏ cuộc sống nghèo nàn nhưng êm ả và yên ổn của họ trong ngôi nhà này – và như thế chỉ vì nàng vừ ý Hoàng thân như Hốpnich nói .
Trong đêm không ngủ ấy Lilia tội nghiệp đã rùng mình, run rẩy biết bao khi nhớ lại những cái nhìn, những lời nói của vị lãnh chúa của Xtanitza! Nàng cảm thấy tim mình đau đớn biết chừng nào khi nghĩ rằng: “từ nay ta sẽ không trông thấy chàng nữa …” Tuy thế nàng đã hoảng sợ đến mức nào khi nghĩ kế hoạch của Hốpnich có thể bị thất bại,khi gợi lên mối nguy hiểm mà sự thiếu từng trải của nàng không hiểu hết được tầm cỡ nhưng tâm hồn của nàng đoán được rằng sẽ đáng sợ hơn cả!
Hôm qua, trước khi Hốpnich ở lâu đài về, Lilia vẫn hy vọng là hoàng thân ít ra cũng sẵn lòng chỉ bảo cho ông gác gì vài điều về cách làm cho nàng có thể trở lại vị trí thực của mình. Nhưng Hốpnich đã không giấu nàng rằng sau khi biết rỏ câu chuyện bà Fabiêng kể lại, chàng đã tỏ ra hoàn toàn lạnh nhạt về vấn đề này . Và ngày hôm nay, chính vì chàng mà nàng phải trốn, như trốn một mối nguy hiểm tệ hại nhất.
Hốpnich buộc nốt bọc cuối cùng và hỏi nàng:
-Tiểu thư còn mang đi thứ gì nữa không?
-Không, không còn gì hết, Nicôla Xtêpanôvit ạ .
Nhưng bác ơi, tôi có thể đi tha băng vết thương một lần nữa cho Irina Grêgôvit không? Tiện thể tôi đem cho vợ anh ta chiếc áo cũ để chị ấy may lại cái gì đó cho lũ trẻ .
-Tôi không thấy có gì bất tiện, vì sáng hôm nay Hoàng thân không ở đây . Nhưng tiểu thư đừng quên giờ đấy . Khoảng buổi trưa chúng ta phải ở chỗ Krôma đợi để đưa chúng ta ra tỉnh. Ở đây có chuyến tàu bốn giờ chiều: chúngta sẽ đi được khá xa rồi khi họ phát hiện ta vắng mặt .
Lilia đi trên con đường đến nhà Jrina Grêgôvit. Anh chàng này, yếu ớt và không một chút dũng cảm, thường đi săn trộm trong cách khu rừng của hoàng thân. Mấy hôm trước anh ta bị một người gác rừng bắn bị thương nhưng đã chạy thoát, va trong đêm tối, người kia không rõ ai . Từ hôm ấy, anh ta núp kín trong nhà, không dám mời thầy thuốc sợ bị tố cáo . Nhưng vết thương không được chăm sóc đã bị nhiễm trùng. Rốt cuộc anh ta phải bằng lòng cho vợ đi mời Lilia, vì cô và bà Fabiêng đã chữa khỏi cho nhiều người bị bệnh . Cô gái thương xót mọi hoàn cảnh khổ sở nên không từ chối giúp đỡ trường hợp này, nhất là trong khi băng vết thương hôi hám cô có thể nhẹ nhàng xen vào một bài học đạo đức kín đáo, vài lời khuyên về vệ sinh cho những người đang vật lộn trong cảnh cùng khổ .
Khi rời túp lều nghèo nàn, cô buồn rầu khi nghe người vợ nói:
-Tạm biệt cô Lilia Anđrêepna
Chân bước uể oải, cô quay lại ngôi nhà trong rừng . Mắt cô vơ vẩn quanh mình, cô gắn bó với những cây cổ thụ. Cô yêu quý khu rừng cô sống đã mười ba năm nay. Không phải cô không có đôi chút tò mò về cái gì ở ngoài nơi này, nhưng cô coi nó như một người che chở, một người bạn thân thiết . Thế mà nó không bảo vệ được cho cô khỏi nguy hiểm …
Lòng nặng trĩu, Lilia bước một cách vô thức trên con đường mà ở chặng này hai bên đầy bụi cây rậm rạp kéo dài suốt nửa dặm . Ðã một lúc rồi cô nghe thếy tiếng bánh xe lăn trend đường. Chiếc xe nhanh chóng đến gần và đã đi qua ngay một bên Lilia .
Lúc ấy cô gái giật mình sợ hãi khi nhận ra Hoàng thân Ðờ Vitengrat ngồi trên chiếc xe nhẹ nhàng ấy .
Gần như ngay lập tức chàng nhảy xuống xe và Lilia sợ đến lạnh người khi thấy hoàng thân đến gần mình .
-Ta không ngờ lại may mắn và vui sướng được gặp cô
Cô đăm đăm nhìn chàng bằng đôi mắt khiếp hãi. Trong giây lát, chàng ngắm nhìn bộ mặt xinh đẹp đỏ bừng lên vì xúc động mạnh . Hai môi run lên cũng như đôi hàng mi đang rủ bóng rung rung trên đôi mắt đầy khốn quẫn. Chàng cúi gần cô và nói giọng nói say mê:
-Em sợ tôi ư, Lilia? Sao lại thế? Em không có gì phải sợ một người yêu em tận đáy lòng .
Cô lùi lại, vội vã đến nỗi vấp phải một thân cây. Chàng đã nhìn thấy ở mắt cô, điều mình đang chờ đợi – chàng sẽ vô cùng thất vọng nếu không thấy nó: đó là sự hòa lẫn của lòng trong trắng bị hoảng sợ, niềm kiêu hãnh quyết liệt và nỗi xúc động đến run rẩy và đau đớn .
Và chàng tiếp ngay:
-Em có thể nghe tôi nói, Lilia Anđrêepna, vì tôi xin em nhận lời làm vợ tôi .
Cô đứng lặng đi một lúc. Sửng sốt, choáng váng, Vlađimia nhìn thấy tất cả trạng thái ấy trong mắt cô .
Rồi cô ấp úng:
-Tôi ư ?
-Ðúng thế, em đấy . Bá tước tiểu thư Xêminkhốp ạ . Em thấy tôi đã thừa nhận em như thế rồi đấy . Và tôi thấy em xinh đẹp quá nên muốn em trở thành bà hoàng Ðờ Vitengrat, sau khi giúp em lấy lại được tên họ và quyền hạn của mình .
-Bà hoàng Ðờ Vitengrat … tôi ư ?
Chàng cười, chế giễu một cách ngọt ngào . Chàng đưa tay cầm lấy tay cô gái .
-Em không thích như thế sao?
Cô không trả lời . Họng như thắt lại vì cảm động và người cô rung lên dưới cái nhìn nồng nà và âu yếm .
-Em có sung sướng trở thành vợ của tôi không?
-Em không biết nữa … hình như …
Và trong đôi mắt chàng yêu quý biết bao, chàng nhìn thấy tình yêu còn run sợ của trái tim non trẻ ấy .
Chàng hôn những ngón tay run rẩy ấy thật lâu . Một niềm vui sâu thẳm chàng chưa hề biết cho đến tận bây giờ xuyên thấm vào tận cùng con người . Trong giờ phút này không có gì tồn tại với chàng ngoài Lilia, sắc đẹp của nàng, sự duyên dáng thanh tao và sự ngây thơ trong trắng của nàng . Thứ tình yêu mà chàng nhạo bang đã trả thù chàng một cách đích đáng, thực tế!
-Ðúng đấy, Lilia, em sẽ là vợ tồi và tôi sẻ làm cho em thật sung sướng.
Nàng cảm động khẽ hạ mí mắt xuống rồi lại ngước lên dưới cái nhìn âu yếm và ấm áp ấy . Nàng có mơ không? Chàng tặng cho nàng hạnh phúc vô biên này ư? Ðúng rồi, đúng là hạnh phúc rồi, nàng cảm thấy nó trong tiếng đệp rộn rang của trái tim.
Nàng nói lên trở ngại:
-Nhưng nếu người ta từ chối không thừa nhận nguồn gốc của em? Ðiện hạ có nghĩ đến chăng?
-Ðừng giữ mãi nổi lo sợ ấy, Lilia thân yêu . Tôi chịu trách nhiệm tất c1 và chắc chắn sẽ thành công, với điều kiện tiến hành không vội vàng . Có người làm vườn làm chứng sẽ có lợi cho ta, tôi sẽ cho người đi tìm ngay người này . Trong thời gian ấy, tôi sẽ quan tâm đến việc làm cho cha của em thoát khỏi ảnh hưởng của người vợ kế .
-Ðiện hạ biết ông sao?
-Biết, thỉnh thoảng tôi có gặp ông trong giới thượng lưu . Và tôi cũng đã mời ông đến đi săn trong lãnh địa Vơlaina của tôi vào tháng sau . Vợ ông và con gái bà ấy cũng đến. Hai người đàn bà đó chính là người ta phải e ngại, Lilia! Nhưng tôi sẽ làm đến nơi đến chốn, đừng sợ gì cả . Sự giống nhau giữa em với bà ngoại có lẽ là một yếu tố tốt nhất để thuyết phục bá tước Xêminkhốp. Rồi còn các quần áo và nữ trang có gia huy của gia đình, phải không?
-Vâng, thưa điện ha, bà Fabiêng đã giữ gìn cẩn thận những thứ ấy .
-Vậy thì em sẽ thấy chúng ta đạt mục đích dễ dàng dù bà bá tước tất nhiên sẽ tự bảo vệ đến hết mức của bà ấy . Ðúng thế, Lilia vị hôn phu của em sẽ làm cho cha em thừa nhận và bảo vệ em chống lại những kẻ tìm cách làm hại em .
-Em sẽ chịu ơn điện hạ biết chừng nào . Một mình em sẽ không thể làm được gì cả . Nhưng em sẽ gây cho điện hạ nhiều phiền phức
-Phiền phức ư ? Có đáng kể gì bên cạnh những vui sướng vô giá tôi tìm được ở bên em? Lilia, con nai nhỏ xinh đẹp sợ hãi mà anh đã bắt được.
Chàng quàng tay lên vai cô gái . Lilia có cử chỉ tránh né, nhưng chàng nhẹ nhàng giữ nàng lại, vừa nói vừa mỉm cười thích thú
-Chắc lão Hốpnich đã nói xấu tôi với em nhiều thì phải? Lúc nãy, khi tôi đến gần em, trông em như một cô bé hoảng sợ khi trông thấy yêu quái. Lilia giật mình. Nàng đã quên tất cả: giờ ra đi … sự trốn chạy, Hốpnich và Irina đang đợi ở nhà, nhanh lên, phải báo cho họ biết! Vì bây giờ không còn phải sợ hãi gì nữa .
Nàng ấp úng:
-Bởi vì … em không ngờ tới … em tưởng điện hạ đi vắng …. Nhưng em phải về đây, họ sẽ lo lắng thấy em chậm về .
-Ðược chúng ta sẽ cùng về . Nhưng hãy trả lời tôi, Hốpnich làm em sợ phải không?
thấy nàng bối rối, Vlađimia cất tiếng cười:
-Em không nói gì sao, Lilia thân yêy? Vả lại cũng chẳng sao, vì bây giờ em yên tâm rồi, phải không nào ?
Những ai đã biết ông hoàng Ðờ Vitengrat sẽ cực kỳ ngạc nhiên nếu họ được trông thấy cái nhìn dịu dàng âu yếm và gần như cảm động của chàng trong khi chàng nói với cô gái hơi run run mà chàng đang cúi gần.
Lilia mỉm cười rụt rè khi trả lời:
-Vâng, thưa điện hạ, em đã yên tâm .
-Không có điện hạ nào với em cả, vợ chưa cưới bé bỏng của anh . Anh chỉ là Vlađimia hay Vôlôđia, nếu em thích tên gọi thân thiết ấy hơn. Bây giờ ta đi thôi, vì em quá vội vàng . Anh sẽ đưa em đến ngôi nhà gác rừng không còn xa mấy .
Trong niềm xúc động đang chế ngự họ, cả hai người không ai nghĩ đến một cuộc gặp gỡ tình cờ nào cả . Ít ra thì sự gặp gỡ ấy đã không xảy ra một cách lộ liễu . Cách ngôi nhà gác rừng năm chục thước, một người đàn ông đang đi đến từ con đường tắt đột ngột lùi lại, nấp sau một thân cây và từ chỗ ấy nhìn dõi theo Hoàng thân và cô gái . Ðó là viên quản lý Xtretnôp. Vẻ độc ác sáng lên trong hai con mắt ti hí màu xám, tức giận làm cho bộ mặt cay đắng của hắn cau có lại . Hắn rít răng nói lẩm bẩm:
-Hầy, tên già Hốpnich giả đạo đức kia biết điều khiển công việc giỏi thật! Nhưng khi điện hạ đi khỏi đây, ta sẽ cho nó biết con bé ra vẻ sùng tín kia thực sự đáng giá thế nào ? Trên thềm cửa, Hốpnich đang đứng, tay cầm tẩu thuốc, và ở cửa sổ, Irina đang cúi đầu ra ngoàị Cả hai đều thốt lên tiếng nghẹn ngào khi thấy hoàng thân và Lilia .
Vlađimia nói với giọng chế giễu:
-ta đưa bá tước tiểu thư Xêminkhốp về cho lão đây . Tạm thời, ta vẫn để tiểu thư cho lão bảo hộ .
Rồi cúi gần cô gái chàng nói tiếp:
-Tạm biệt Lilia rất thân yêu . Chiều mai anh sẽ tới thăm em .
Chàng đặt một cái hôn lên má hơi ửng hồng của cô rồi quay đi .
Hốpnich tiến đến gần hơn, lời nói nghẹn trong họng lão:
-Tiểu thư … tôi … không hiểu …
Lilia đến bên lão, mắt sáng ngời niềm vui:
-Nicôlai Xtepanôvich, chúng tôi vừa đính hôn.
Hôpnich lắp bắp:
-Ðính hôn … đính hôn….
Irina chắp hai tay lại:
-Có thể như thế được không?
-Nhưng đúng thế, hoàn toàn thật như thế . Bác thấy chưa, Hốpnich, bác đã lầm biết chừng nào? Bây giờ thì không cần đi trốn nữa .
Người gác rừng thốt lên, giọng khan lại:
-Ngài giễu cợt tiểu thư đấy, tội nghiệp tiểu thư!
Lilia kịch liệt phản đối:
-Ồ, không đâu, đừng nói thế, Hốpnich. Thật không tốt …. rất không tốt!
-Nhưng tôi không thể tin được! … Một người có địa vị cao như thế … một người …. Tóm lại là quá khác với tiểu thư, và về mặt pháp luật, tiểu thư còn chưa có tên họ .
-Chàng sẽ lo việc xác định nguồn gốc cho tôi . Chàng nói với tôi rằng chắc chắn sẽ thành công … Ồ, bác Hốpnich ơi, tôi đảm bảo rằng chàng có vẻ rất chân thật khi nói với tôi ..
Vẻ e thẹn và niềm vui rạng rỡ hoà lẫn với nhau làm cho đôi mắt cô đẹp long lanh. Lilia đã nhìn thấy biết bao yêu thương trong mắt nhìn của Vlađimia nên nàng không thể nghi ngờ được .
Ông già thở dài:
-Chân thật ư? Cầu trời cho tiểu thư nói đúng, tiểu thư Lilia Anđrêepna! … nhưng tiểu thư đã đính ước như thế? … không suy xét ư ???
-Phải … tôi cũng không biết tại sao lại như thế .
Không, đúng thế, nàng không biết! Nàng trao trái tim cho Vlađimia rất tự nhiên, không lưỡng lự . Ngay cả bây giờ, dù sự không tán thành rất rõ và nỗi lo âu không che giấu nổi của ông già có đến thế nào đi nữa, nàng cũng không hề cảm thấy hối tiếc, không hề lo lắng về sự quyết định nhanh chóng đến thế, vì cũng tự nhiên như hơi thở nàng đã dành niềm tin của mình cho hoàng thân Ðờ Vitengrat.
Hốpnich hiểu điều đó . Một lúc sau, khi chỉ có một mình ông lão với bà em, lão ủ rủ nói:
-Chà, ngài đã tìm được phương pháp tốt! Biết làm thế nào bây giờ? Tiểu thư không muốn nghe gì nữa, tội nghiệp, vì tiểu thư đã cả tin ngài.
-Nhưng này, bác Nicôla, có thể điện hạ quyết định cưới tiểu thư thật . Tại sao bác cứ cố tưởng tượng …
Ông già nện nắm tay xuống chiếc bàn bên cạnh mình:
-Cô muốn nói cái gì, tôi không tin tưởng… không tin tưởng! Tôi thấy việc ấy quá lạ lùng . Hôm qua ông ấy không hề có ý kiến nào như thế … vậy mà bất thình lình … Irina, cô thấy chưa, ông ấy đã tạo ra cách này để dễ nắm được cô bé tội nghiệp .
-Tôi hy vọng không phải thế . Bá tước tiểu thư của chúng ta đẹp và thuộc dòng dõi quý tộc đủ để cho ngay cả ông hoàng Ðờ Vitengrat phải muốn cưới làm vợ .
-Cô quên rằng tiểu thư đang ở trong hoàn cảnh như thế nào ư? Cô thực sự tin rằng Hoàng thân sẽ chịu phiền đến mình để tiến hành mọi yêu cầu cần thiết làm cho Lilia trở về với quyền được hưởng của mình sao ?
-Có thể, nếu ngài yêu tiểu thư . Ôi, những người trai trẻ đẹp đẽ ấy có biết yêu không, khi họ chỉ biết chơi bời, khi họ không có trái tim, không biết áy náy …. Không gì hết! Dù cho ông ấy có cưới tiểu thư thực sự, cô tưởng đấy sẽ là hạnh phúc cho tiểu thư sao? Trời ơi, chúng ta đã được thấy ngài có thể như thế nào rồi đấy, khi người ta không làm hài lòng ngài, khi ai đó cưỡng lại ngài! Rồi cô có thấy tiểu thư của ta tế nhị tình cảm như thế nào không … ôi, ông ấy sẽ làm tan nát trái tim của tiểu thư mất, lạy Chúa!
Tiếng khóc nghẹn lại trong họng ông già .
Lão cố gắng nói:
-Tôi hơi khó chịu thôi … không sao đâu …
Rồi lão nặng nề ngồi xuống:
-Mặc tôi, mặc tôi – lão nói với Lilia và Irina đang săn đón quanh lão
– một lúc là khỏe thôi mà .
Irina hỏi:
-Hoàng thân ngược đãi bác phải không, bác Nicôla tội nghiệp?
-Không tốt lắm … và … tôi cho rằng dứt khoát phải đi khỏi đây .
Lilia kêu lên:
-Ði khỏi đây ư ?
-Vâng, thưa tiểu thư, tôi sẽ nói để tiểu thư rõ …
-Bác sợ điện hạ nói về vấn đề ta vừa nói rõ với ngài ư ?
-Không, không phải việc ấy … tiểu thư Lilia Anđrêepna, tiểu thư vừa ý hoàng thân và … mối nguy hiểm lớn của tiểu thư là ở chỗ ấy . Ngài đã quen không ai cưỡng lại ngài . Dưới mắt ngài tôi chỉ là một người hầu khốn khổ, không hơn gì cát bụi ngài dẫm dưới chân . Tiểu thư thấy rõ là trốn thôi, càng sớm càng tốt .
Mặt Lilia đỏ rực và nóng bừng . Cô rùng mình, từ chân lên đầu . Cô hiểu, phải rồi, bây giờ thì cô biết rõ tại sao cái nhìn, cái mỉm cười mà cô thấy rất đẹp ấy đã cùng một lúc làm cho bối rối và gần như hoảng sợ . Bản năng báo cho cô chàng là mối nguy hiểm của cô, ông hoàng Ðờ Vitengrát đẹp trai mà hạ cố tỏ vẻ tử tế đến thế với người con gái nuôi thấp kém của ông già Hốpnich.
-Ồ, phải đấy, ta đi thôi! Nhưng sẽ làm như thế nào đây?
-Tôi đã nghĩ đến việc ấy nhiều ngày trước … vì tôi chắc phải đi đến chỗ ấy . Tôi muốn có thể rời khỏi nước Nga, nhưng việc xin giấy thông hành sẽ làm cho ta bị phát hiện . Tốt hơn hết là đến Matxcơva. Torng một thành phố lớn dễ trốn tránh hơn . Tôi có người họ hàng ở đấy, họ sẽ giúp đỡ ta bươ’c đầu trong cuộc sống .
-Nhưng chúng ta sẽ làm gì để sống?
-Irina và tôi sẽ cố tìm các việc vặt vãnh nào đó . Tôi còn khỏe mạnh, tiểu thư ạ .
Và lão cố mỉm cười .
Lilia cầm tay lão:
-Tại tôi mà bây giờ bác bị phiền phức, khổ sở như thế này . Không đâu bác ạ, tôi không muốn thế! Bác cố tìm địa chỉ một tu viện rồi tôi sẽ đi một mình, tôi đến xin họ nhận tôi …
Hốpnich và Irina đồng thanh ngắt lời cô:
-Không bao giờ, không bao giờ chúng tôi làm như thế, tiểu thư ạ .
Ông già nói thêm:
-Chúng tôi đã hứa với bà Fabiêng là không bỏ tiểu thư, bảo vệ tiểu thư chống mọi nguy hiểm. Vả lại, không ai nhận tiểu thư vào một tu viện khi không biết tiểu thư là ai . Rồi điện hạ rất có khả năng tìm được tiểu thư với sự hỗ trợ của cảnh sát vì tiêủ thư trốn khỏi lãnh địa của ngài tiểu thư lại không có giấy tờ gì, ngài có thể vờ coi tiểu thư như một người không minh bạch cố trốn thoát khỏi một cuộc điều tra phiền phức … Còn nữa, tiểu thư tưởng Irina và tôi được ngài đối xử tử tế sao? Khi ngài coi chúng tôi như những kẻ đồng lõa của tiểu thư? Thế là tiểu thư tội nghiệp của tôi ơi, ngài sẽ tống chúng tôi đi Xibêri, không hơn, không kém.
-Không, không, tôi không tin ngài có thể như thế, bác Hốpnich. Ngài sẽ hiểu bác làm như vậy là vì mến tôi, tận tụy với tôi .
-Ôi, tội nghiệp cô bé . Nếu tiểu thư nhìn thấy ngài lúc nãy … không, chúng ta chỉ còn cách ấy: đi trốn, cả ba người, ít ra thì cũng cứ thử xem .
-Nhưng nguy hiểm cho bác không kém, bác Hốpnich tội nghiệp ơi.
-Vâng… nhưn ít ra chúng ta cùng nguy hiểm với nhau . Irina sẽ lo việc gói các quần áo tốt của chúng ta làm mấy gói . Còn tôi lát nữa sẽ đi hỏi Kôma xem sáng mai anh ấy có đưa chúng tar a thành phố được không. Anh này là một chàng trai gan dạ, không bép xép và có một con ngựa nhỏ chạy rất nhanh . Hôm nay tôi vừa biết tin buổi chiều nay điện hạ sẽ đến mấy chòi săn có dấu chân gấu . Ngài sẽ ở lại đấy đêm nay và sáng hôm sau. Như vậy ta phải từ đây đi vào lúc gần trưa, chậm nhất là một giờ chiều mai .
Sáng hôm sau cô gái ở trong phòng mình bước vào phòng chung, Irina kêu lên:
-Lạy Chúa! Linh hồn bé nhỏ của tôi ơi, nét mặt của tiểu thư sao thế kia? Tôi dám chắc tiểu thư không ngủ vì lo lắng?
-Làm sao khác được, bác Irina tội nghiệp ơi!
Rồi Lilia rùng mình khi nhớ lại đêm đau khổ này
Phải, thật kinh khủng khi buộc phải đi trốn như thế, phải từ bỏ cuộc sống nghèo nàn nhưng êm ả và yên ổn của họ trong ngôi nhà này – và như thế chỉ vì nàng vừ ý Hoàng thân như Hốpnich nói .
Trong đêm không ngủ ấy Lilia tội nghiệp đã rùng mình, run rẩy biết bao khi nhớ lại những cái nhìn, những lời nói của vị lãnh chúa của Xtanitza! Nàng cảm thấy tim mình đau đớn biết chừng nào khi nghĩ rằng: “từ nay ta sẽ không trông thấy chàng nữa …” Tuy thế nàng đã hoảng sợ đến mức nào khi nghĩ kế hoạch của Hốpnich có thể bị thất bại,khi gợi lên mối nguy hiểm mà sự thiếu từng trải của nàng không hiểu hết được tầm cỡ nhưng tâm hồn của nàng đoán được rằng sẽ đáng sợ hơn cả!
Hôm qua, trước khi Hốpnich ở lâu đài về, Lilia vẫn hy vọng là hoàng thân ít ra cũng sẵn lòng chỉ bảo cho ông gác gì vài điều về cách làm cho nàng có thể trở lại vị trí thực của mình. Nhưng Hốpnich đã không giấu nàng rằng sau khi biết rỏ câu chuyện bà Fabiêng kể lại, chàng đã tỏ ra hoàn toàn lạnh nhạt về vấn đề này . Và ngày hôm nay, chính vì chàng mà nàng phải trốn, như trốn một mối nguy hiểm tệ hại nhất.
Hốpnich buộc nốt bọc cuối cùng và hỏi nàng:
-Tiểu thư còn mang đi thứ gì nữa không?
-Không, không còn gì hết, Nicôla Xtêpanôvit ạ .
Nhưng bác ơi, tôi có thể đi tha băng vết thương một lần nữa cho Irina Grêgôvit không? Tiện thể tôi đem cho vợ anh ta chiếc áo cũ để chị ấy may lại cái gì đó cho lũ trẻ .
-Tôi không thấy có gì bất tiện, vì sáng hôm nay Hoàng thân không ở đây . Nhưng tiểu thư đừng quên giờ đấy . Khoảng buổi trưa chúng ta phải ở chỗ Krôma đợi để đưa chúng ta ra tỉnh. Ở đây có chuyến tàu bốn giờ chiều: chúngta sẽ đi được khá xa rồi khi họ phát hiện ta vắng mặt .
Lilia đi trên con đường đến nhà Jrina Grêgôvit. Anh chàng này, yếu ớt và không một chút dũng cảm, thường đi săn trộm trong cách khu rừng của hoàng thân. Mấy hôm trước anh ta bị một người gác rừng bắn bị thương nhưng đã chạy thoát, va trong đêm tối, người kia không rõ ai . Từ hôm ấy, anh ta núp kín trong nhà, không dám mời thầy thuốc sợ bị tố cáo . Nhưng vết thương không được chăm sóc đã bị nhiễm trùng. Rốt cuộc anh ta phải bằng lòng cho vợ đi mời Lilia, vì cô và bà Fabiêng đã chữa khỏi cho nhiều người bị bệnh . Cô gái thương xót mọi hoàn cảnh khổ sở nên không từ chối giúp đỡ trường hợp này, nhất là trong khi băng vết thương hôi hám cô có thể nhẹ nhàng xen vào một bài học đạo đức kín đáo, vài lời khuyên về vệ sinh cho những người đang vật lộn trong cảnh cùng khổ .
Khi rời túp lều nghèo nàn, cô buồn rầu khi nghe người vợ nói:
-Tạm biệt cô Lilia Anđrêepna
Chân bước uể oải, cô quay lại ngôi nhà trong rừng . Mắt cô vơ vẩn quanh mình, cô gắn bó với những cây cổ thụ. Cô yêu quý khu rừng cô sống đã mười ba năm nay. Không phải cô không có đôi chút tò mò về cái gì ở ngoài nơi này, nhưng cô coi nó như một người che chở, một người bạn thân thiết . Thế mà nó không bảo vệ được cho cô khỏi nguy hiểm …
Lòng nặng trĩu, Lilia bước một cách vô thức trên con đường mà ở chặng này hai bên đầy bụi cây rậm rạp kéo dài suốt nửa dặm . Ðã một lúc rồi cô nghe thếy tiếng bánh xe lăn trend đường. Chiếc xe nhanh chóng đến gần và đã đi qua ngay một bên Lilia .
Lúc ấy cô gái giật mình sợ hãi khi nhận ra Hoàng thân Ðờ Vitengrat ngồi trên chiếc xe nhẹ nhàng ấy .
Gần như ngay lập tức chàng nhảy xuống xe và Lilia sợ đến lạnh người khi thấy hoàng thân đến gần mình .
-Ta không ngờ lại may mắn và vui sướng được gặp cô
Cô đăm đăm nhìn chàng bằng đôi mắt khiếp hãi. Trong giây lát, chàng ngắm nhìn bộ mặt xinh đẹp đỏ bừng lên vì xúc động mạnh . Hai môi run lên cũng như đôi hàng mi đang rủ bóng rung rung trên đôi mắt đầy khốn quẫn. Chàng cúi gần cô và nói giọng nói say mê:
-Em sợ tôi ư, Lilia? Sao lại thế? Em không có gì phải sợ một người yêu em tận đáy lòng .
Cô lùi lại, vội vã đến nỗi vấp phải một thân cây. Chàng đã nhìn thấy ở mắt cô, điều mình đang chờ đợi – chàng sẽ vô cùng thất vọng nếu không thấy nó: đó là sự hòa lẫn của lòng trong trắng bị hoảng sợ, niềm kiêu hãnh quyết liệt và nỗi xúc động đến run rẩy và đau đớn .
Và chàng tiếp ngay:
-Em có thể nghe tôi nói, Lilia Anđrêepna, vì tôi xin em nhận lời làm vợ tôi .
Cô đứng lặng đi một lúc. Sửng sốt, choáng váng, Vlađimia nhìn thấy tất cả trạng thái ấy trong mắt cô .
Rồi cô ấp úng:
-Tôi ư ?
-Ðúng thế, em đấy . Bá tước tiểu thư Xêminkhốp ạ . Em thấy tôi đã thừa nhận em như thế rồi đấy . Và tôi thấy em xinh đẹp quá nên muốn em trở thành bà hoàng Ðờ Vitengrat, sau khi giúp em lấy lại được tên họ và quyền hạn của mình .
-Bà hoàng Ðờ Vitengrat … tôi ư ?
Chàng cười, chế giễu một cách ngọt ngào . Chàng đưa tay cầm lấy tay cô gái .
-Em không thích như thế sao?
Cô không trả lời . Họng như thắt lại vì cảm động và người cô rung lên dưới cái nhìn nồng nà và âu yếm .
-Em có sung sướng trở thành vợ của tôi không?
-Em không biết nữa … hình như …
Và trong đôi mắt chàng yêu quý biết bao, chàng nhìn thấy tình yêu còn run sợ của trái tim non trẻ ấy .
Chàng hôn những ngón tay run rẩy ấy thật lâu . Một niềm vui sâu thẳm chàng chưa hề biết cho đến tận bây giờ xuyên thấm vào tận cùng con người . Trong giờ phút này không có gì tồn tại với chàng ngoài Lilia, sắc đẹp của nàng, sự duyên dáng thanh tao và sự ngây thơ trong trắng của nàng . Thứ tình yêu mà chàng nhạo bang đã trả thù chàng một cách đích đáng, thực tế!
-Ðúng đấy, Lilia, em sẽ là vợ tồi và tôi sẻ làm cho em thật sung sướng.
Nàng cảm động khẽ hạ mí mắt xuống rồi lại ngước lên dưới cái nhìn âu yếm và ấm áp ấy . Nàng có mơ không? Chàng tặng cho nàng hạnh phúc vô biên này ư? Ðúng rồi, đúng là hạnh phúc rồi, nàng cảm thấy nó trong tiếng đệp rộn rang của trái tim.
Nàng nói lên trở ngại:
-Nhưng nếu người ta từ chối không thừa nhận nguồn gốc của em? Ðiện hạ có nghĩ đến chăng?
-Ðừng giữ mãi nổi lo sợ ấy, Lilia thân yêu . Tôi chịu trách nhiệm tất c1 và chắc chắn sẽ thành công, với điều kiện tiến hành không vội vàng . Có người làm vườn làm chứng sẽ có lợi cho ta, tôi sẽ cho người đi tìm ngay người này . Trong thời gian ấy, tôi sẽ quan tâm đến việc làm cho cha của em thoát khỏi ảnh hưởng của người vợ kế .
-Ðiện hạ biết ông sao?
-Biết, thỉnh thoảng tôi có gặp ông trong giới thượng lưu . Và tôi cũng đã mời ông đến đi săn trong lãnh địa Vơlaina của tôi vào tháng sau . Vợ ông và con gái bà ấy cũng đến. Hai người đàn bà đó chính là người ta phải e ngại, Lilia! Nhưng tôi sẽ làm đến nơi đến chốn, đừng sợ gì cả . Sự giống nhau giữa em với bà ngoại có lẽ là một yếu tố tốt nhất để thuyết phục bá tước Xêminkhốp. Rồi còn các quần áo và nữ trang có gia huy của gia đình, phải không?
-Vâng, thưa điện ha, bà Fabiêng đã giữ gìn cẩn thận những thứ ấy .
-Vậy thì em sẽ thấy chúng ta đạt mục đích dễ dàng dù bà bá tước tất nhiên sẽ tự bảo vệ đến hết mức của bà ấy . Ðúng thế, Lilia vị hôn phu của em sẽ làm cho cha em thừa nhận và bảo vệ em chống lại những kẻ tìm cách làm hại em .
-Em sẽ chịu ơn điện hạ biết chừng nào . Một mình em sẽ không thể làm được gì cả . Nhưng em sẽ gây cho điện hạ nhiều phiền phức
-Phiền phức ư ? Có đáng kể gì bên cạnh những vui sướng vô giá tôi tìm được ở bên em? Lilia, con nai nhỏ xinh đẹp sợ hãi mà anh đã bắt được.
Chàng quàng tay lên vai cô gái . Lilia có cử chỉ tránh né, nhưng chàng nhẹ nhàng giữ nàng lại, vừa nói vừa mỉm cười thích thú
-Chắc lão Hốpnich đã nói xấu tôi với em nhiều thì phải? Lúc nãy, khi tôi đến gần em, trông em như một cô bé hoảng sợ khi trông thấy yêu quái. Lilia giật mình. Nàng đã quên tất cả: giờ ra đi … sự trốn chạy, Hốpnich và Irina đang đợi ở nhà, nhanh lên, phải báo cho họ biết! Vì bây giờ không còn phải sợ hãi gì nữa .
Nàng ấp úng:
-Bởi vì … em không ngờ tới … em tưởng điện hạ đi vắng …. Nhưng em phải về đây, họ sẽ lo lắng thấy em chậm về .
-Ðược chúng ta sẽ cùng về . Nhưng hãy trả lời tôi, Hốpnich làm em sợ phải không?
thấy nàng bối rối, Vlađimia cất tiếng cười:
-Em không nói gì sao, Lilia thân yêy? Vả lại cũng chẳng sao, vì bây giờ em yên tâm rồi, phải không nào ?
Những ai đã biết ông hoàng Ðờ Vitengrat sẽ cực kỳ ngạc nhiên nếu họ được trông thấy cái nhìn dịu dàng âu yếm và gần như cảm động của chàng trong khi chàng nói với cô gái hơi run run mà chàng đang cúi gần.
Lilia mỉm cười rụt rè khi trả lời:
-Vâng, thưa điện hạ, em đã yên tâm .
-Không có điện hạ nào với em cả, vợ chưa cưới bé bỏng của anh . Anh chỉ là Vlađimia hay Vôlôđia, nếu em thích tên gọi thân thiết ấy hơn. Bây giờ ta đi thôi, vì em quá vội vàng . Anh sẽ đưa em đến ngôi nhà gác rừng không còn xa mấy .
Trong niềm xúc động đang chế ngự họ, cả hai người không ai nghĩ đến một cuộc gặp gỡ tình cờ nào cả . Ít ra thì sự gặp gỡ ấy đã không xảy ra một cách lộ liễu . Cách ngôi nhà gác rừng năm chục thước, một người đàn ông đang đi đến từ con đường tắt đột ngột lùi lại, nấp sau một thân cây và từ chỗ ấy nhìn dõi theo Hoàng thân và cô gái . Ðó là viên quản lý Xtretnôp. Vẻ độc ác sáng lên trong hai con mắt ti hí màu xám, tức giận làm cho bộ mặt cay đắng của hắn cau có lại . Hắn rít răng nói lẩm bẩm:
-Hầy, tên già Hốpnich giả đạo đức kia biết điều khiển công việc giỏi thật! Nhưng khi điện hạ đi khỏi đây, ta sẽ cho nó biết con bé ra vẻ sùng tín kia thực sự đáng giá thế nào ? Trên thềm cửa, Hốpnich đang đứng, tay cầm tẩu thuốc, và ở cửa sổ, Irina đang cúi đầu ra ngoàị Cả hai đều thốt lên tiếng nghẹn ngào khi thấy hoàng thân và Lilia .
Vlađimia nói với giọng chế giễu:
-ta đưa bá tước tiểu thư Xêminkhốp về cho lão đây . Tạm thời, ta vẫn để tiểu thư cho lão bảo hộ .
Rồi cúi gần cô gái chàng nói tiếp:
-Tạm biệt Lilia rất thân yêu . Chiều mai anh sẽ tới thăm em .
Chàng đặt một cái hôn lên má hơi ửng hồng của cô rồi quay đi .
Hốpnich tiến đến gần hơn, lời nói nghẹn trong họng lão:
-Tiểu thư … tôi … không hiểu …
Lilia đến bên lão, mắt sáng ngời niềm vui:
-Nicôlai Xtepanôvich, chúng tôi vừa đính hôn.
Hôpnich lắp bắp:
-Ðính hôn … đính hôn….
Irina chắp hai tay lại:
-Có thể như thế được không?
-Nhưng đúng thế, hoàn toàn thật như thế . Bác thấy chưa, Hốpnich, bác đã lầm biết chừng nào? Bây giờ thì không cần đi trốn nữa .
Người gác rừng thốt lên, giọng khan lại:
-Ngài giễu cợt tiểu thư đấy, tội nghiệp tiểu thư!
Lilia kịch liệt phản đối:
-Ồ, không đâu, đừng nói thế, Hốpnich. Thật không tốt …. rất không tốt!
-Nhưng tôi không thể tin được! … Một người có địa vị cao như thế … một người …. Tóm lại là quá khác với tiểu thư, và về mặt pháp luật, tiểu thư còn chưa có tên họ .
-Chàng sẽ lo việc xác định nguồn gốc cho tôi . Chàng nói với tôi rằng chắc chắn sẽ thành công … Ồ, bác Hốpnich ơi, tôi đảm bảo rằng chàng có vẻ rất chân thật khi nói với tôi ..
Vẻ e thẹn và niềm vui rạng rỡ hoà lẫn với nhau làm cho đôi mắt cô đẹp long lanh. Lilia đã nhìn thấy biết bao yêu thương trong mắt nhìn của Vlađimia nên nàng không thể nghi ngờ được .
Ông già thở dài:
-Chân thật ư? Cầu trời cho tiểu thư nói đúng, tiểu thư Lilia Anđrêepna! … nhưng tiểu thư đã đính ước như thế? … không suy xét ư ???
-Phải … tôi cũng không biết tại sao lại như thế .
Không, đúng thế, nàng không biết! Nàng trao trái tim cho Vlađimia rất tự nhiên, không lưỡng lự . Ngay cả bây giờ, dù sự không tán thành rất rõ và nỗi lo âu không che giấu nổi của ông già có đến thế nào đi nữa, nàng cũng không hề cảm thấy hối tiếc, không hề lo lắng về sự quyết định nhanh chóng đến thế, vì cũng tự nhiên như hơi thở nàng đã dành niềm tin của mình cho hoàng thân Ðờ Vitengrat.
Hốpnich hiểu điều đó . Một lúc sau, khi chỉ có một mình ông lão với bà em, lão ủ rủ nói:
-Chà, ngài đã tìm được phương pháp tốt! Biết làm thế nào bây giờ? Tiểu thư không muốn nghe gì nữa, tội nghiệp, vì tiểu thư đã cả tin ngài.
-Nhưng này, bác Nicôla, có thể điện hạ quyết định cưới tiểu thư thật . Tại sao bác cứ cố tưởng tượng …
Ông già nện nắm tay xuống chiếc bàn bên cạnh mình:
-Cô muốn nói cái gì, tôi không tin tưởng… không tin tưởng! Tôi thấy việc ấy quá lạ lùng . Hôm qua ông ấy không hề có ý kiến nào như thế … vậy mà bất thình lình … Irina, cô thấy chưa, ông ấy đã tạo ra cách này để dễ nắm được cô bé tội nghiệp .
-Tôi hy vọng không phải thế . Bá tước tiểu thư của chúng ta đẹp và thuộc dòng dõi quý tộc đủ để cho ngay cả ông hoàng Ðờ Vitengrat phải muốn cưới làm vợ .
-Cô quên rằng tiểu thư đang ở trong hoàn cảnh như thế nào ư? Cô thực sự tin rằng Hoàng thân sẽ chịu phiền đến mình để tiến hành mọi yêu cầu cần thiết làm cho Lilia trở về với quyền được hưởng của mình sao ?
-Có thể, nếu ngài yêu tiểu thư . Ôi, những người trai trẻ đẹp đẽ ấy có biết yêu không, khi họ chỉ biết chơi bời, khi họ không có trái tim, không biết áy náy …. Không gì hết! Dù cho ông ấy có cưới tiểu thư thực sự, cô tưởng đấy sẽ là hạnh phúc cho tiểu thư sao? Trời ơi, chúng ta đã được thấy ngài có thể như thế nào rồi đấy, khi người ta không làm hài lòng ngài, khi ai đó cưỡng lại ngài! Rồi cô có thấy tiểu thư của ta tế nhị tình cảm như thế nào không … ôi, ông ấy sẽ làm tan nát trái tim của tiểu thư mất, lạy Chúa!
Tiếng khóc nghẹn lại trong họng ông già .