Lha-bzang Khan đã trúng loại độc này, không thuốc nào giải được, chỉ có thỏa mãn lòng tham của y, một ngày kia khi y sở hữu tất cả, không còn gì để theo đuổi nữa mới có thể bình tâm. Nhưng con hổ hung mãnh, kể từ ngày làm vua chốn rừng sâu, liền sinh lòng từ bi, không mong không cầu ư?
Con người cần phải giác ngộ, Đức Phật thương xót con người, chỉ dẫn dắt bạn làm sao ra khỏi cảnh mê, chứ không thể thay thế suy nghĩ của bạn. Phật sẽ tha thứ sai lầm của bạn, nhưng không thể ngăn cản hành vi của bạn. Đối với Tsangyang Gyatso như nhược, đối với Lha-bzang Khan dũng mãnh, hoặc đối với chúng sinh như cây cỏ, Phật đều công bằng như nhau, không mảy may thiên vị. Song mỗi người có duyên phận và tạo hóa của mình, một người lỡ bước vào đường mê, không nghe khuyên giải, Phật cũng bất lực. Cũng giống như Tsangyang Gyatso, Ngài mỗi ngày đều tụng niệm kinh văn, lắng nghe Phật hiệu[2], vẫn không đặt tình yêu xuống được. Lẽ nào duyên Phật của Tsangyang Gyatso không sâu? Ngộ tính của Ngài không cao? Không, đều không phải, tất cả những điều này đều là cục diện định sẵn trong số mệnh, không thoát ra được, chỉ có thể chấp nhận.
[2] Phật hiệu: chỉ danh hiệu “A Di Đà Phật” mà những người tin Phật thường tụng niệm.
Lha-bzang Khan muốn trừ khử Tsangyang Gyatso, không cần thu thập chứng cứ phạm tội, những bản tình ca bay lượn đầy trời kia có thể dễ dàng gỡ chiếc mũ Phật sống của Ngài. Nhưng loại bỏ Đạt Lai Lạt Ma thứ 6 không phải là chuyện tùy theo ý muốn. Suy cho cùng Ngài vẫn là người thống trị cao nhất của chính giáo Tây Tạng, hơn nữa địa vị của Ngài trong lòng dân chúng Tây Tạng không thể lay chuyển, lòng yêu kính của họ đối với Ngài đã đạt đến mức gần như si mê. Lha-bzang Khan biết đã không thể lôi kéo sư sãi trong cung Potala và dân chúng Tây Tạng, y cần mượn một con dao, dùng dao người khác danh chính ngôn thuận chặt cái đầu của Tsangyang Gyatso xuống.
Thật ra Lha-bzang Khan không hề muốn Tsangyang Gyatso chết, vị Phật sống đa tình vô tội này từ đầu đến cuối đều chỉ là con rối của Sangye Gyatso. Sự tồn tại hữu danh vô thực của Ngài xưa nay không phải là uy hiếp đối với Lha-bzang Khan. Thứ Lha-bzang Khan tham luyến chính là ngai báu của Ngài, dù y cũng không thể danh chính ngôn thuận ngồi lên, nhưng có thể tìm một vị Phật sống giống Tsangyang Gyatso, làm con rối của y, tỉ mỉ đạo diễn một màn kịch như Sangye Gyatso năm xưa. Vì quyền lực của y, hy sinh Tsangyang Gyatso cũng chẳng có gì đáng tiếc.
Tất cả những điều này, Tsangyang Gyatso không thể không biết, dù Ngài không tham gia chính sự, hiền lành đến nỗi không hiểu thói đời hiểm ác, nhưng trong lòng Ngài tỏ tường, Ngài biết rõ những điều đó, chỉ không nói ra mà thôi. Ngài hiểu rõ năm xưa Sangye Gyatso luôn coi Ngài là quân cờ để khống chế cục diện chính trị Tây Tạng, cũng hiểu rõ Lha-bzang Khan đang trăm phương ngàn kế muốn lôi Ngài từ trên ngai báu xuống. Nhưng Ngài một mực bình tĩnh, Ngài đột nhiên rất muốn trân trọng chiếc ngai báu đang rung rinh trước gió mưa này. Quỳ trước Phật, ngước đầu nhìn Phật, Phật hiền hòa từ bi trước sau như một. Thưa Đức Phật, nếu còn có kiếp sau, con nguyện suốt đời vì Người. Ngài đã khóc, khóc không thành tiếng.
Lha-bzang Khan nhẫn nhịn nhiều năm đã nôn nóng không thể chờ đợi được nữa, y phái thân tín cấp tốc vào quan ải, y phải báo cáo với vua Khang Hy ở thành Bắc Kinh, Đệ Ba Sangye Gyatso có ý đồ cấu kết người Dzungar mưu phản, đã bị y xử tử. Đồng thời trong thư liệt kê các thói hư tật xấu của Tsangyang Gyatso, hành vi buông thả không chịu ràng buộc, bản tính mê rượu háo sắc, một người không giữ thanh quy giới luật thật sự không thể là linh đồng chuyển thế của Đại Lai thứ 5. Y khẩn xin vua Khang Hy phế truất Đạt Lai giả Tsangyang Gyatso do Sangye Gyatso lập nên, triệt để vạch trần trò lừa dối nhiều năm này. Đồng thời yêu cầu một lần nữa tìm kiếm Đạt Lai Lạt Ma chân chính, trả lại cho Tây Tạng một thời buổi thái bình trong sáng.
Thế giới này thật thật giả giả, ai có thể phân biệt rõ ràng? Đều nói là thật giả không được, là giả thật không xong, nhưng đến cuối cùng ai định chắc một tiêu chuẩn cho thật giả. Bao nhiêu kẻ dối đời trộm tên, vẫn vinh quang sống trọn một đời, lại có bao nhiêu người khư khư giữ lấy hư danh, sống tạm bợ vất vả. Có câu kẻ thắng làm vua, thua làm giặc, dù dòng máu chảy trên người bạn cao quý dường nào, khi sa sút, chỉ có thể làm bụi trần dưới chân kẻ khác mà thôi. Thật giả của thân phận Tsangyang Gyatso đã không cách nào phân biệt, Lha-bzang Khan nằng nặc khẳng định Ngài là Đạt Lai giả, Tsangyang Gyatso đã mất đi chỗ dựa, cô lập không viện trợ, còn có thể gắng gượng chèo chống bao lâu trong cung Potala?
Hóa ra con dao Lha-bzang Khan muốn mượn chính là vua Đại Thanh. Duy chỉ có nhà vua có thể dùng một tờ giấy mỏng, một con dấu đỏ để đuổi Tsangyang Gyatso từ ngai Phật cao ngất, gỡ xuống chiếc mũ vàng cùa Ngài, cởi xuống áo sư của Ngài, khiến Ngài trong nháy mắt từ Phật sống tôn quý trở thành bá tánh bình thường. Đời người chính là một vở kịch, hôm nay diễn vai vua chúa, ngày mai có thể là áo vải. Phật sống có số mệnh của Phật sống, nhà vua có bất lực của nhà vua, Lha-bzang Khan cũng có bi ai của Lha-bzang Khan. Việc họ làm chẳng qua là cố gắng diễn nốt vở kịch này, còn phụ lòng ai, làm tổn thương ai, bản thân cũng không cách nào nắm bắt.
Con người cần phải giác ngộ, Đức Phật thương xót con người, chỉ dẫn dắt bạn làm sao ra khỏi cảnh mê, chứ không thể thay thế suy nghĩ của bạn. Phật sẽ tha thứ sai lầm của bạn, nhưng không thể ngăn cản hành vi của bạn. Đối với Tsangyang Gyatso như nhược, đối với Lha-bzang Khan dũng mãnh, hoặc đối với chúng sinh như cây cỏ, Phật đều công bằng như nhau, không mảy may thiên vị. Song mỗi người có duyên phận và tạo hóa của mình, một người lỡ bước vào đường mê, không nghe khuyên giải, Phật cũng bất lực. Cũng giống như Tsangyang Gyatso, Ngài mỗi ngày đều tụng niệm kinh văn, lắng nghe Phật hiệu[2], vẫn không đặt tình yêu xuống được. Lẽ nào duyên Phật của Tsangyang Gyatso không sâu? Ngộ tính của Ngài không cao? Không, đều không phải, tất cả những điều này đều là cục diện định sẵn trong số mệnh, không thoát ra được, chỉ có thể chấp nhận.
[2] Phật hiệu: chỉ danh hiệu “A Di Đà Phật” mà những người tin Phật thường tụng niệm.
Lha-bzang Khan muốn trừ khử Tsangyang Gyatso, không cần thu thập chứng cứ phạm tội, những bản tình ca bay lượn đầy trời kia có thể dễ dàng gỡ chiếc mũ Phật sống của Ngài. Nhưng loại bỏ Đạt Lai Lạt Ma thứ 6 không phải là chuyện tùy theo ý muốn. Suy cho cùng Ngài vẫn là người thống trị cao nhất của chính giáo Tây Tạng, hơn nữa địa vị của Ngài trong lòng dân chúng Tây Tạng không thể lay chuyển, lòng yêu kính của họ đối với Ngài đã đạt đến mức gần như si mê. Lha-bzang Khan biết đã không thể lôi kéo sư sãi trong cung Potala và dân chúng Tây Tạng, y cần mượn một con dao, dùng dao người khác danh chính ngôn thuận chặt cái đầu của Tsangyang Gyatso xuống.
Thật ra Lha-bzang Khan không hề muốn Tsangyang Gyatso chết, vị Phật sống đa tình vô tội này từ đầu đến cuối đều chỉ là con rối của Sangye Gyatso. Sự tồn tại hữu danh vô thực của Ngài xưa nay không phải là uy hiếp đối với Lha-bzang Khan. Thứ Lha-bzang Khan tham luyến chính là ngai báu của Ngài, dù y cũng không thể danh chính ngôn thuận ngồi lên, nhưng có thể tìm một vị Phật sống giống Tsangyang Gyatso, làm con rối của y, tỉ mỉ đạo diễn một màn kịch như Sangye Gyatso năm xưa. Vì quyền lực của y, hy sinh Tsangyang Gyatso cũng chẳng có gì đáng tiếc.
Tất cả những điều này, Tsangyang Gyatso không thể không biết, dù Ngài không tham gia chính sự, hiền lành đến nỗi không hiểu thói đời hiểm ác, nhưng trong lòng Ngài tỏ tường, Ngài biết rõ những điều đó, chỉ không nói ra mà thôi. Ngài hiểu rõ năm xưa Sangye Gyatso luôn coi Ngài là quân cờ để khống chế cục diện chính trị Tây Tạng, cũng hiểu rõ Lha-bzang Khan đang trăm phương ngàn kế muốn lôi Ngài từ trên ngai báu xuống. Nhưng Ngài một mực bình tĩnh, Ngài đột nhiên rất muốn trân trọng chiếc ngai báu đang rung rinh trước gió mưa này. Quỳ trước Phật, ngước đầu nhìn Phật, Phật hiền hòa từ bi trước sau như một. Thưa Đức Phật, nếu còn có kiếp sau, con nguyện suốt đời vì Người. Ngài đã khóc, khóc không thành tiếng.
Lha-bzang Khan nhẫn nhịn nhiều năm đã nôn nóng không thể chờ đợi được nữa, y phái thân tín cấp tốc vào quan ải, y phải báo cáo với vua Khang Hy ở thành Bắc Kinh, Đệ Ba Sangye Gyatso có ý đồ cấu kết người Dzungar mưu phản, đã bị y xử tử. Đồng thời trong thư liệt kê các thói hư tật xấu của Tsangyang Gyatso, hành vi buông thả không chịu ràng buộc, bản tính mê rượu háo sắc, một người không giữ thanh quy giới luật thật sự không thể là linh đồng chuyển thế của Đại Lai thứ 5. Y khẩn xin vua Khang Hy phế truất Đạt Lai giả Tsangyang Gyatso do Sangye Gyatso lập nên, triệt để vạch trần trò lừa dối nhiều năm này. Đồng thời yêu cầu một lần nữa tìm kiếm Đạt Lai Lạt Ma chân chính, trả lại cho Tây Tạng một thời buổi thái bình trong sáng.
Thế giới này thật thật giả giả, ai có thể phân biệt rõ ràng? Đều nói là thật giả không được, là giả thật không xong, nhưng đến cuối cùng ai định chắc một tiêu chuẩn cho thật giả. Bao nhiêu kẻ dối đời trộm tên, vẫn vinh quang sống trọn một đời, lại có bao nhiêu người khư khư giữ lấy hư danh, sống tạm bợ vất vả. Có câu kẻ thắng làm vua, thua làm giặc, dù dòng máu chảy trên người bạn cao quý dường nào, khi sa sút, chỉ có thể làm bụi trần dưới chân kẻ khác mà thôi. Thật giả của thân phận Tsangyang Gyatso đã không cách nào phân biệt, Lha-bzang Khan nằng nặc khẳng định Ngài là Đạt Lai giả, Tsangyang Gyatso đã mất đi chỗ dựa, cô lập không viện trợ, còn có thể gắng gượng chèo chống bao lâu trong cung Potala?
Hóa ra con dao Lha-bzang Khan muốn mượn chính là vua Đại Thanh. Duy chỉ có nhà vua có thể dùng một tờ giấy mỏng, một con dấu đỏ để đuổi Tsangyang Gyatso từ ngai Phật cao ngất, gỡ xuống chiếc mũ vàng cùa Ngài, cởi xuống áo sư của Ngài, khiến Ngài trong nháy mắt từ Phật sống tôn quý trở thành bá tánh bình thường. Đời người chính là một vở kịch, hôm nay diễn vai vua chúa, ngày mai có thể là áo vải. Phật sống có số mệnh của Phật sống, nhà vua có bất lực của nhà vua, Lha-bzang Khan cũng có bi ai của Lha-bzang Khan. Việc họ làm chẳng qua là cố gắng diễn nốt vở kịch này, còn phụ lòng ai, làm tổn thương ai, bản thân cũng không cách nào nắm bắt.