Mãi sau, Ligia nhổm dậy và bỏ chạy, cảm thấy trong mạch máu nàng giần giật lửa, đầu óc quay cuồng. Nhưng đó chính là giọt nước làm tràn đầy cái cốc đã quá đầy. Chàng Vinixius không biết rằng chàng sẽ phải trả giá đắt đến thế nào cho cái phút giây hạnh phúc kia, song chính Ligia đã cảm thấy được rằng, lúc này bản thân nàng cũng đang cần được cứu rỗi. Sau buổi chiều ấy, suốt đêm nàng không ngủ, khóc và cầu nguyện với cảm giác rằng nàng không xứng đáng được cầu nguyện nữa, rằng những lời cầu nguyện của nàng sẽ không được nghe thấy. Sáng tinh mơ hôm sau, nàng ra khỏi buồng rất sớm, gọi ông Kryxpux đến ngôi nhà nghỉ mùa hè trong vườn, ngôi nhà phủ đầy dây trường xuân và những vòng dây leo đã úa tàn, thổ lộ với ông nỗi lòng nàng, xin ông hãy cho nàng rời khỏi nhà bà Miriam, vì nàng không còn tin vào bản thân mình nữa, nàng không sao thắng nổi tình yêu đối với chàng Vinixius trong chính trái tim nàng.
Ông Kryxpux, một ông lão nghiêm khắc và luôn luôn sùng tín, đồng ý với dự định rời bỏ nhà bà Miriam, song ông không tìm được một lời nào tha thứ dành cho cái tình yêu - mà theo những quan niệm của ông - là đầy tội lỗi kia. Trái tim ông tràn đầy phẫn nộ khi nghĩ rằng Ligia, người ông đã cưu mang từ khi nàng đi trốn, người mà ông yêu thương, đã kiên tin, người mà đến nay ông luôn luôn coi là một bông hoa huệ trắng trong mọc lên từ mảnh đất của giáo thuyết Thiên chúa giáo, không hề vướng bận một hơi thở trần tục nào - lại có thể tìm thấy trong tâm hồn mình một chỗ dành cho một thứ tình yêu khác ngoài tình yêu thiên giới. Cho tới nay, ông vẫn hằng tin rằng trên thế giới này, không ở đâu có được một trái tim trong sạch hơn đang đập cho sự ca ngợi Đức Chúa Crixtux. Ông muốn được dâng nàng lên cho người như một viên báu ngọc, một thứ của quý, một tác phẩm quý giá do chính tay ông tạo nên, vì thế sự thất vọng đã khiến ông bàng hoàng và cay đắng.
- Ngươi hãy đi mà van xin Đức Chúa tha cho ngươi lầm lỗi - ông cau có nói với nàng. - Hãy trốn đi trước khi quỷ dữ đang ám ảnh ngươi chưa dắt ngươi đến chỗ hoàn toàn suy sụp và chối bỏ Đấng Cứu thế. Vì ngươi, Chúa đã chịu chết trên cây thánh giá, để bằng chính máu của Người chuộc lại linh hồn ngươi, vậy mà ngươi lại muốn yêu thương một kẻ đã từng muốn ngươi phải làm nô tỳ cho hắn. Phép lạ của Chúa đã cứu ngươi thoát khỏi tay hắn, vậy mà ngươi lại muốn mở lòng dạ để đón cái dục vọng bẩn thỉu, lại đi yêu thương chính con đẻ của sự tối tăm. Hắn là ai? - Là bạn và đầy tớ của một kẻ chống Chúa, một đồng bọn của truỵ lạc và tội ác. Hắn sẽ đưa dắt ngươi tới đâu, nếu không phải tới bờ vực thẳm, tới cái thành Xodoma, nơi chính hắn đang sống, nơi mà Đức Chúa đã tàn diệt bằng lửa giận của người? Ta nói cho ngươi biết, ngươi sẽ phải chết, những bức tường của ngôi nhà này sẽ sụp xuống đầu ngươi trước khi con rắn kia trườn được vào ngực của ngươi để nhả vào đó nọc độc vô luân của nó.
Mỗi lúc ông một thêm cáu giận, bởi cái lỗi lầm của Ligia không những chỉ khiến ông tức tối, mà còn làm lòng ông kinh tởm và khinh ghét bản chất con người nói chung, nhất là bản chất của đàn bà, khi mà ngay cả giáo thuyết Thiên chúa cũng không tránh nổi cho nó khỏi sự mềm yếu của Eva. Đối với ông, chẳng có nghĩa lý gì nữa, ngay cả việc cô gái vẫn đang hoàn toàn trong sạch, nàng muốn trốn thoát mối tình kia, nàng đã hối hận và xấu hổ khi bày tỏ cùng ông. Ông Kryxpux muốn biến nàng thành một thiên sứ và mang nàng lên chốn cao xanh, nơi chỉ có tình yêu mến Chúa Crixtux ngự trị, ấy vậy mà nàng lại đem lòng yêu một tên cận thần! Chỉ riêng ý nghĩ ấy thôi cũng đã khiến ông tràn đầy cay đắng, nỗi đắng cay được nhân lên bởi cảm giác thất vọng và vỡ mộng. Không! Không thể nào tha thứ cho nàng chuyện ấy! Những lời dữ dội đốt bỏng môi ông thành những hòn than cháy đỏ. Ông cố gắng tự đấu tranh để không thốt chúng thành lời, song ông vẫn vung đôi tay gầy guộc của mình trên đầu cô gái đang thất đảm. Ligia cảm thấy nàng có lỗi nhưng không đến mức như vậy. Thậm chí nàng còn nghĩ rằng việc rời bỏ nhà bà Miriam là chiến thắng của nàng trước cám dỗ và sẽ làm dịu bớt lỗi lầm. Ông Kryxpux đã đay nghiến nàng(2), ông chỉ cho nàng thấy sự thấp kém và tồi tệ của tâm hồn nàng, điều mà cho đến lúc này nàng không hề nghĩ tới. Nàng nghĩ rằng vị trưởng họ đạo tuổi tác, người đã như cha đẻ của nàng kể từ khi nàng trốn khỏi cung điện Palatyn sẽ thương nàng, an ủi, động viên và cổ vũ nàng kia chứ.
- Tôi xin dâng lên Chúa nỗi thất vọng và đau đớn của tôi! - ông nói - Ngươi đã đánh lừa cả Đấng Cứu thế, ngươi đã bước xuống vũng lầy, hơi thở hôi hám của nó đã đầu độc tâm hồn ngươi. Ngươi đã từng có thể dâng linh hồn ngươi như một độc bình quý lên Chúa Crixtux và nói cùng Người: “Xin Chúa hãy ban đầy ơn phước!”, thế mà ngươi lại muốn phục vụ loài ma quỷ. Xin Chúa hãy tha thứ và rủ lòng thương ngươi, bởi vì ta, một khi ngươi chưa vứt bỏ loài rắn độc kia…, ta, người đã coi ngươi là con gái…
Bỗng ông dừng lại, vì thấy rằng không phải chỉ có hai người với nhau.
Qua những vòng dây héo úa và những nhánh trường xuân xanh biếc như mùa hè bên cạnh mùa đông, ông trông thấy hai người, một trong hai người đó là sứ đồ Piotr. Ông không nhận ra ngay người thứ hai là ai, vì tấm áo choàng bằng vải xù lông rất dầy - được gọi là cilicium - đang che khuất phần lớn mặt ông ta. Có lúc ông Kryxpux tưởng rằng đó là lão Khilon.
Nghe thấy ông Kryxpux to tiếng, cả hai người bước vào gian nhà nghỉ mát và ngồi xuống phiến ghế đá. Khi ấy người đồng hành của ông Piotr mới để lộ khuôn mặt gầy gò và cái đầu hói nhẵn, hai bên có những khoảng tóc loăn xoăn, hai gò má ửng và cái mũi khoằm - vừa xấu xí nhưng vừa đầy cảm xúc. Ông Kryxpux nhận ra đó chính là Paven xứ Tarxu.
Ligia quỳ sụp xuống ôm chặt lấy chân ông Piotr, vẻ tuyệt vọng, nàng tựa mái đầu bị đay nghiến của mình vào những nếp gấp của chiếc áo choàng của ông và giữ yên như thế hồi lâu.
Ông Piotr nói:
- Bằng an cùng anh em.
Nhìn thấy cô gái dưới chân, ông bèn hỏi có chuyện gì xảy ra. Ông Kryxpux bắt đầu thuật lại tất cả những điều Ligia vừa thổ lộ với ông, cái tình yêu tội lỗi của nàng, ý định rời bỏ nhà bà Miriam và nỗi tiếc nuối của ông, rằng cái linh hồn mà ông muốn dâng lên chúa Crixtux sạch trong một giọt lệ kia đã bị vấy bẩn bởi tình cảm dành cho một kẻ từng tham gia vào tất cả các thứ tội ác mà thế giới ngoại đạo phạm phải, những tội ác đòi Chúa phải trừng phạt.
Trong lúc ông Kryxpux nói, Ligia ôm chân ông Piotr mỗi lúc thêm chặt hơn, dường như nàng muốn tìm ở đó chỗ nương náu và cầu xin dầu chỉ chút ít tình thương.
Nghe xong, Đức Sứ đồ cúi xuống, đặt bàn tay già nua tuổi tác lên mái đầu nàng, rồi ông ngước đôi mắt lên nhìn vị trưởng họ đạo già và nói:
- Kryxpux này, lẽ nào anh không nghe chuyện Thầy đã được yêu mến tại đám cưới ở Kan và đã ban phước cho tình yêu của đôi trai gái?
Ông Kryxpux buông xuôi tay ngạc nhiên nhìn người đang nói, không thốt ra nổi một lời.
Ngừng lại một lát, ông Piotr lại hỏi:
- Kryxpux, vậy ra anh nghĩ là Chúa Cryxtux, người đã để cho nàng Maria xứ Magđali nằm bên chân người, đã cho kẻ lỗi lầm, lại có thể ngoảnh mặt quay lưng đối với một đứa trẻ trong sạch như một bông hoa huệ ngoài đồng này chăng?
Ligia nức lên, nép chặt vào chân ông Piotr, nàng hiểu rằng nàng đã không vô vọng khi tìm ở đó một lối thoát. Đức Sứ đồ đỡ khuôn mặt đẫm nước mắt của nàng lên mà bảo cùng nàng:
- Con hãy trốn tránh chàng, người mà con yêu thương, khi nào đôi mắt của chàng chưa chịu mở ra đón ánh sáng chân lý, để chàng khỏi đưa dắt con đến chỗ lỗi lầm, nhưng hãy cầu nguyện cho chàng và hãy biết rằng con không hề có lỗi khi yêu chàng. Còn việc con muốn trốn tránh cám dỗ, công của con sẽ được tính ghi. Đừng lo phiền và chớ khóc lóc, ta nói với con rằng ân huệ của Đấng Cứu thế sẽ không rời bỏ con, những lời cầu nguyện của con sẽ được Người nghe thấu, sau những nỗi buồn sẽ đến những ngày vui.
Nói đoạn, ông ấp hai bàn tay lên mái tóc nàng và ngước mắt lên trời ban phước cho nàng. Khuôn mặt ông bừng sáng một lòng nhân hậu thiên giới.
Ông Kryxpux xấu hổ cố gắng phân trần:
- Tôi mắc tội bất nhân, - ông nói, - nhưng bởi tôi nghĩ rằng để trái tim bị sa vào tình yêu trần thế là chối bỏ Chúa Crixtux.
Ông Piotr đáp:
- Tôi đã ba bốn lần chối Chúa, thế mà người vẫn tha thứ và bảo tôi phải chăn đàn chiên của mình.
- … và bởi vì, - ông Kryxpux nói nốt - Vinixius là một tên cận thần…
- Chúa Crixtux còn chinh phục được những trái tim cứng rắn hơn thế nữa kia - ông Piotr đáp.
Ông Paven xứ Tarxu, người cho đến lúc này vẫn im tiếng, trỏ tay vào ngực ông và bảo:
- Tôi là kẻ đã truy đuổi và gây nên cái chết cho một tôi tớ của Chúa Crixtux. Trong lúc chúng ném đá hành hình Strêpan, chính tôi đã trông giữ áo dài cho bọn ném đá, tôi đã từng muốn xoá bỏ chân lý khắp tất cả các vùng đất có người sinh sống, ấy vậy mà chính Chúa đã giao phó cho tôi nhiệm vụ phải truyền bá chân lý khắp trái đất. Tôi đã truyền bá ở xứ Juđei, Hi Lạp, ở các đảo và cả trong thành phố vô thần này, lần đầu tiên, khi tôi còn là một tù nhân tại đây. Giờ đây, nếu thánh Piotr, người cao hơn, bảo tôi, tôi xin bước vào ngôi nhà ấy để khiến cái đầu đầy tự hào cúi xuống chân Đức Chúa Crixtux, để gieo giống vào mảnh ruộng sỏi đá mà Chúa đã khiến cho phì nhiêu, để được mùa vàng đầy ắp.
Ông đứng dậy. Và lúc này, đối với ông Kryxpux, con người bé nhỏ gù lưng này chợt hiện nguyên hình thực chất, đó là một người khổng lồ sẽ làm thế giới rung chuyển, sẽ thu phục cả con người lẫn trái đất.
Chú thích:
(1) Người làm việc với hai chân bị xiềng (chú thích của tác giả)
(2) Nguyên văn: ông Kryxpux nghiền nàng thành bột
Ông Kryxpux, một ông lão nghiêm khắc và luôn luôn sùng tín, đồng ý với dự định rời bỏ nhà bà Miriam, song ông không tìm được một lời nào tha thứ dành cho cái tình yêu - mà theo những quan niệm của ông - là đầy tội lỗi kia. Trái tim ông tràn đầy phẫn nộ khi nghĩ rằng Ligia, người ông đã cưu mang từ khi nàng đi trốn, người mà ông yêu thương, đã kiên tin, người mà đến nay ông luôn luôn coi là một bông hoa huệ trắng trong mọc lên từ mảnh đất của giáo thuyết Thiên chúa giáo, không hề vướng bận một hơi thở trần tục nào - lại có thể tìm thấy trong tâm hồn mình một chỗ dành cho một thứ tình yêu khác ngoài tình yêu thiên giới. Cho tới nay, ông vẫn hằng tin rằng trên thế giới này, không ở đâu có được một trái tim trong sạch hơn đang đập cho sự ca ngợi Đức Chúa Crixtux. Ông muốn được dâng nàng lên cho người như một viên báu ngọc, một thứ của quý, một tác phẩm quý giá do chính tay ông tạo nên, vì thế sự thất vọng đã khiến ông bàng hoàng và cay đắng.
- Ngươi hãy đi mà van xin Đức Chúa tha cho ngươi lầm lỗi - ông cau có nói với nàng. - Hãy trốn đi trước khi quỷ dữ đang ám ảnh ngươi chưa dắt ngươi đến chỗ hoàn toàn suy sụp và chối bỏ Đấng Cứu thế. Vì ngươi, Chúa đã chịu chết trên cây thánh giá, để bằng chính máu của Người chuộc lại linh hồn ngươi, vậy mà ngươi lại muốn yêu thương một kẻ đã từng muốn ngươi phải làm nô tỳ cho hắn. Phép lạ của Chúa đã cứu ngươi thoát khỏi tay hắn, vậy mà ngươi lại muốn mở lòng dạ để đón cái dục vọng bẩn thỉu, lại đi yêu thương chính con đẻ của sự tối tăm. Hắn là ai? - Là bạn và đầy tớ của một kẻ chống Chúa, một đồng bọn của truỵ lạc và tội ác. Hắn sẽ đưa dắt ngươi tới đâu, nếu không phải tới bờ vực thẳm, tới cái thành Xodoma, nơi chính hắn đang sống, nơi mà Đức Chúa đã tàn diệt bằng lửa giận của người? Ta nói cho ngươi biết, ngươi sẽ phải chết, những bức tường của ngôi nhà này sẽ sụp xuống đầu ngươi trước khi con rắn kia trườn được vào ngực của ngươi để nhả vào đó nọc độc vô luân của nó.
Mỗi lúc ông một thêm cáu giận, bởi cái lỗi lầm của Ligia không những chỉ khiến ông tức tối, mà còn làm lòng ông kinh tởm và khinh ghét bản chất con người nói chung, nhất là bản chất của đàn bà, khi mà ngay cả giáo thuyết Thiên chúa cũng không tránh nổi cho nó khỏi sự mềm yếu của Eva. Đối với ông, chẳng có nghĩa lý gì nữa, ngay cả việc cô gái vẫn đang hoàn toàn trong sạch, nàng muốn trốn thoát mối tình kia, nàng đã hối hận và xấu hổ khi bày tỏ cùng ông. Ông Kryxpux muốn biến nàng thành một thiên sứ và mang nàng lên chốn cao xanh, nơi chỉ có tình yêu mến Chúa Crixtux ngự trị, ấy vậy mà nàng lại đem lòng yêu một tên cận thần! Chỉ riêng ý nghĩ ấy thôi cũng đã khiến ông tràn đầy cay đắng, nỗi đắng cay được nhân lên bởi cảm giác thất vọng và vỡ mộng. Không! Không thể nào tha thứ cho nàng chuyện ấy! Những lời dữ dội đốt bỏng môi ông thành những hòn than cháy đỏ. Ông cố gắng tự đấu tranh để không thốt chúng thành lời, song ông vẫn vung đôi tay gầy guộc của mình trên đầu cô gái đang thất đảm. Ligia cảm thấy nàng có lỗi nhưng không đến mức như vậy. Thậm chí nàng còn nghĩ rằng việc rời bỏ nhà bà Miriam là chiến thắng của nàng trước cám dỗ và sẽ làm dịu bớt lỗi lầm. Ông Kryxpux đã đay nghiến nàng(2), ông chỉ cho nàng thấy sự thấp kém và tồi tệ của tâm hồn nàng, điều mà cho đến lúc này nàng không hề nghĩ tới. Nàng nghĩ rằng vị trưởng họ đạo tuổi tác, người đã như cha đẻ của nàng kể từ khi nàng trốn khỏi cung điện Palatyn sẽ thương nàng, an ủi, động viên và cổ vũ nàng kia chứ.
- Tôi xin dâng lên Chúa nỗi thất vọng và đau đớn của tôi! - ông nói - Ngươi đã đánh lừa cả Đấng Cứu thế, ngươi đã bước xuống vũng lầy, hơi thở hôi hám của nó đã đầu độc tâm hồn ngươi. Ngươi đã từng có thể dâng linh hồn ngươi như một độc bình quý lên Chúa Crixtux và nói cùng Người: “Xin Chúa hãy ban đầy ơn phước!”, thế mà ngươi lại muốn phục vụ loài ma quỷ. Xin Chúa hãy tha thứ và rủ lòng thương ngươi, bởi vì ta, một khi ngươi chưa vứt bỏ loài rắn độc kia…, ta, người đã coi ngươi là con gái…
Bỗng ông dừng lại, vì thấy rằng không phải chỉ có hai người với nhau.
Qua những vòng dây héo úa và những nhánh trường xuân xanh biếc như mùa hè bên cạnh mùa đông, ông trông thấy hai người, một trong hai người đó là sứ đồ Piotr. Ông không nhận ra ngay người thứ hai là ai, vì tấm áo choàng bằng vải xù lông rất dầy - được gọi là cilicium - đang che khuất phần lớn mặt ông ta. Có lúc ông Kryxpux tưởng rằng đó là lão Khilon.
Nghe thấy ông Kryxpux to tiếng, cả hai người bước vào gian nhà nghỉ mát và ngồi xuống phiến ghế đá. Khi ấy người đồng hành của ông Piotr mới để lộ khuôn mặt gầy gò và cái đầu hói nhẵn, hai bên có những khoảng tóc loăn xoăn, hai gò má ửng và cái mũi khoằm - vừa xấu xí nhưng vừa đầy cảm xúc. Ông Kryxpux nhận ra đó chính là Paven xứ Tarxu.
Ligia quỳ sụp xuống ôm chặt lấy chân ông Piotr, vẻ tuyệt vọng, nàng tựa mái đầu bị đay nghiến của mình vào những nếp gấp của chiếc áo choàng của ông và giữ yên như thế hồi lâu.
Ông Piotr nói:
- Bằng an cùng anh em.
Nhìn thấy cô gái dưới chân, ông bèn hỏi có chuyện gì xảy ra. Ông Kryxpux bắt đầu thuật lại tất cả những điều Ligia vừa thổ lộ với ông, cái tình yêu tội lỗi của nàng, ý định rời bỏ nhà bà Miriam và nỗi tiếc nuối của ông, rằng cái linh hồn mà ông muốn dâng lên chúa Crixtux sạch trong một giọt lệ kia đã bị vấy bẩn bởi tình cảm dành cho một kẻ từng tham gia vào tất cả các thứ tội ác mà thế giới ngoại đạo phạm phải, những tội ác đòi Chúa phải trừng phạt.
Trong lúc ông Kryxpux nói, Ligia ôm chân ông Piotr mỗi lúc thêm chặt hơn, dường như nàng muốn tìm ở đó chỗ nương náu và cầu xin dầu chỉ chút ít tình thương.
Nghe xong, Đức Sứ đồ cúi xuống, đặt bàn tay già nua tuổi tác lên mái đầu nàng, rồi ông ngước đôi mắt lên nhìn vị trưởng họ đạo già và nói:
- Kryxpux này, lẽ nào anh không nghe chuyện Thầy đã được yêu mến tại đám cưới ở Kan và đã ban phước cho tình yêu của đôi trai gái?
Ông Kryxpux buông xuôi tay ngạc nhiên nhìn người đang nói, không thốt ra nổi một lời.
Ngừng lại một lát, ông Piotr lại hỏi:
- Kryxpux, vậy ra anh nghĩ là Chúa Cryxtux, người đã để cho nàng Maria xứ Magđali nằm bên chân người, đã cho kẻ lỗi lầm, lại có thể ngoảnh mặt quay lưng đối với một đứa trẻ trong sạch như một bông hoa huệ ngoài đồng này chăng?
Ligia nức lên, nép chặt vào chân ông Piotr, nàng hiểu rằng nàng đã không vô vọng khi tìm ở đó một lối thoát. Đức Sứ đồ đỡ khuôn mặt đẫm nước mắt của nàng lên mà bảo cùng nàng:
- Con hãy trốn tránh chàng, người mà con yêu thương, khi nào đôi mắt của chàng chưa chịu mở ra đón ánh sáng chân lý, để chàng khỏi đưa dắt con đến chỗ lỗi lầm, nhưng hãy cầu nguyện cho chàng và hãy biết rằng con không hề có lỗi khi yêu chàng. Còn việc con muốn trốn tránh cám dỗ, công của con sẽ được tính ghi. Đừng lo phiền và chớ khóc lóc, ta nói với con rằng ân huệ của Đấng Cứu thế sẽ không rời bỏ con, những lời cầu nguyện của con sẽ được Người nghe thấu, sau những nỗi buồn sẽ đến những ngày vui.
Nói đoạn, ông ấp hai bàn tay lên mái tóc nàng và ngước mắt lên trời ban phước cho nàng. Khuôn mặt ông bừng sáng một lòng nhân hậu thiên giới.
Ông Kryxpux xấu hổ cố gắng phân trần:
- Tôi mắc tội bất nhân, - ông nói, - nhưng bởi tôi nghĩ rằng để trái tim bị sa vào tình yêu trần thế là chối bỏ Chúa Crixtux.
Ông Piotr đáp:
- Tôi đã ba bốn lần chối Chúa, thế mà người vẫn tha thứ và bảo tôi phải chăn đàn chiên của mình.
- … và bởi vì, - ông Kryxpux nói nốt - Vinixius là một tên cận thần…
- Chúa Crixtux còn chinh phục được những trái tim cứng rắn hơn thế nữa kia - ông Piotr đáp.
Ông Paven xứ Tarxu, người cho đến lúc này vẫn im tiếng, trỏ tay vào ngực ông và bảo:
- Tôi là kẻ đã truy đuổi và gây nên cái chết cho một tôi tớ của Chúa Crixtux. Trong lúc chúng ném đá hành hình Strêpan, chính tôi đã trông giữ áo dài cho bọn ném đá, tôi đã từng muốn xoá bỏ chân lý khắp tất cả các vùng đất có người sinh sống, ấy vậy mà chính Chúa đã giao phó cho tôi nhiệm vụ phải truyền bá chân lý khắp trái đất. Tôi đã truyền bá ở xứ Juđei, Hi Lạp, ở các đảo và cả trong thành phố vô thần này, lần đầu tiên, khi tôi còn là một tù nhân tại đây. Giờ đây, nếu thánh Piotr, người cao hơn, bảo tôi, tôi xin bước vào ngôi nhà ấy để khiến cái đầu đầy tự hào cúi xuống chân Đức Chúa Crixtux, để gieo giống vào mảnh ruộng sỏi đá mà Chúa đã khiến cho phì nhiêu, để được mùa vàng đầy ắp.
Ông đứng dậy. Và lúc này, đối với ông Kryxpux, con người bé nhỏ gù lưng này chợt hiện nguyên hình thực chất, đó là một người khổng lồ sẽ làm thế giới rung chuyển, sẽ thu phục cả con người lẫn trái đất.
Chú thích:
(1) Người làm việc với hai chân bị xiềng (chú thích của tác giả)
(2) Nguyên văn: ông Kryxpux nghiền nàng thành bột