Ăn xong bữa trưa qua loa ở căng tin, Thái Hồng bắt đầu ngáp ngắn ngáp dài. Từ thời đại học cô đã có thói quen ngủ trưa, trả qua bốn năm đại học cộng thêm ba năm làm nghiên cứu sinh, nó đã ăn sâu bén rễ, không tài nào bứt ra được. Cho nên mẹ cô thường nói, con gái ngoan, không cần tìm công việc khác đâu, số con chắc chắn là làm giáo sư rồi. Ngoại trừ giáo sư, còn có công việc nào có thể giúp con yên tâm ngủ trưa? Vì vậy, buổi trưa Thái Hồng nhất định phải ngủ một tiếng, tốt nhất là có giường, có chăn, có gối, nằm xuống có hể duỗi thẳng hai chân ra, nếu không được thì dù phải gục ra bàn, hay nghiêng ngả trên ghế cũng phải ráng chợp mắt bằng được, chứ không thể không ngủ. Tuy là trợ giảng nhưng Thái Hồng không có văn phòng riêng, cũng chẳng có phòng ký túc xá tạm thời trong khuôn viên trường. Đại học F nằm ở phía nam thành phố F, là khu vực có giá nhà đất cao nhất nơi này. Ngôi trường ở thế tựa núi hướng sông, chiếm trọn cảnh đẹp của thành phố, nhưng từ lâu đã chẳng thể mở rộng thêm, chỉ còn cách mua thêm mấy khu đất ở ngoại thành, xây dựng hai chi nhánh, mỗi ngày có đến mười mấy chuyến xe buýt qua lại, ngược xuôi giữa điểm trường và trường trung tâm. Nghe nói trong thời kỳ kinh tế kế hoạch, việc phân nhà ở tại trường F là một vấn đề hóc búa. Còn giờ là thời kỳ kinh tế thị trường nên tình hình đơn giản hơn hẳn. Trường nhất loạt không giải quyết chuyện nhà ở, nhưng ai không có nhà được nhận sáu trăm tệ tiền hỗ trợ. Trừ một số ít người có khả năng mua nhà, hầu hết những giáo viên trẻ đều thuê nhà trọ trong phạm vi cách trường năm trạm xe đổ lại. Đương nhiên, may mắn nhất vẫn là những người dân bản địa như Thái Hồng đây, ăn nhờ ở đậu tại nhà cha mẹ, sáu trăm tệ hóa ra lại thành tiền thưởng.
Buổi chiều không có tiết dạy, Thái Hồng vốn định đi xem cuộc thi bóng chuyền do khoa tổ chức hòng có cái gọi là “thái độ nhiệt tình”. Tuy không hứng thú với thể thao nhưng chỉ cần đứng một bên hò hét cổ vũ vẫn dư sức qua cầu. Thời gian thi đấu là một giờ chiều, cơn buồn ngủ ập đến, cô đang nghĩ nên về nhà ngủ luôn hay ra xem thi đấu, bất chợt di động đổ chuông.
“Tiểu Hà?”
“Cô Trần?”
Vừa nghe giọng nói ở đầu dây bên kia, đầu óc bắt đầu mụ mị của Thái Hồng dần tỉnh táo. Người gọi đến là cô Trần Tịnh Phân, thuộc bộ môn Văn học cổ đại. Thái Hồng từng theo học môn cô dạy, là một trong những học trò cưng của cô. Trong thời gian tìm việc, Thái Hồng đã từng nhờ cô gọi rất nhiều cuộc điện thoại, viết vô số thư tiến cử cho mình.
“Nhờ em giúp cô một chuyện nhé! Hôm nay con trai cô sốt cao phải truyền nước, tiết học chiều nay em dạy thay cô có được không? Thực ra cô muốn cho nghỉ tiết học hôm nay, nhưng tháng trước con trai cô mổ ruột thừa nên đã cho nghỉ hai lần rồi, nếu nghỉ nữa cô sợ trong khoa có ý kiến.”
“Dạ được! Cô dạy môn nào?”
“Văn luận cổ đại.”
Thái Hồng suýt lăn đùng ra ngất xỉu.
Môn văn luận cổ đại là một trong những môn khô khan nhất của khoa Trung văn. Thời sinh viên, Thái Hồng chỉ đến lớp học môn này đúng một lần, nghe xong Tư vô tà và Hưng quan quần oán thế là tạm biệt luôn. Tuy cô đa tốn rất nhiều công sức chuẩn bị cho kỳ thi và viết luận văn, nhưng thầy dạy môn này, một thầy giáo già nổi tiếng dễ dãi vẫn tức giận đùng đùng, cho cô sáu mươi điểm, báo hại cô năm đó không lấy được học bổng.
Đang định tìm lý do từ chối thì cô Trần đã dặn dò:
“Tiết học lúc hai giờ mười phút, em có hai tiếng để chuẩn bị bài giảng. Đừng lo lắng, em có nền tảng vững chắc, chắc chắn không có vấn đề gì. Hơn nữa, em chỉ cần giảng bài trong một tiếng đồng hồ thôi, thời gian còn lại cứ cho vài câu hỏi để sinh viên chia nhóm thảo luận, rồi cử đại diện lên báo cáo là được. Cô vừa dạy xong phần Khổng tử, tiết này là Tư tưởng văn học của Mạnh Tử, em chỉ cần chú trọng giải thích Tri nhân luận sự vàDĩ ý nghịch chi là được.”
Mạnh Tử? Mẹ ơi! Thái Hồng thầm “cào tường”, nếu là Khổng tử thì trong máy tính của cô vẫn còn lưu bài từ hồi đi học, dù sao cũng có thể “chém gió” được vài ba câu. Mạnh Tử! Trời ạ! Lần này thật sự là khóc thét! Thái Hồng thầm kêu gào: “Cô Trần ơi cô Trần! Cô có biết môn này em chỉ được sáu mươi điểm không? Cô lần này đúng là giao trứng cho ác rồi!”
Trong bụng nghĩ thế những miệng vẫn cố nói cứng: “Dạ! Được ạ!”
“Phòng học là phòng 403, tòa số 6 ở khu Đông nhé.”
Thái Hồng vội lấy bút bi ghi lên mu bàn tay: “Dạ, em nhớ rồi.”
“Cảm ơn em, nhờ em nhé!”
Đầu dây bên kia, cô Trần thở phào nhẹ nhõm, còn Thái Hồng vắt chân lên cổ chạy về phía thư viện, lao thẳng vào phòng đọc sách cổ tra tài liệu. Suốt hai tiếng đồng hồ, cô ghi ghi chép chép, soạn giáo án đại cương, nhẩm tính thời gian giảng từng ý chính, khẩn trương đến quên cả ngáp. Những ai làm nghề giáo đều biết rõ, chuẩn bị bài giảng cứ phải làm hoài làm mãi, dù tốn bao nhiêu thời gian vào đó vẫn không đủ. Lần đi giảng thử, chỉ vì một bức hình minh họa trên Power Point mà Thái Hồng đã phải tìm kiếm cả ngày trời. Thấy sắp đến giờ, cô lướt nhìn bản giáo án viết lung tung như vẽ bùa, thôi kệ, tốt hay dở cũng chẳng còn thời gian nữa, cứ “xông trận” thôi! Thế là cô nhét xấp giấy vào túi, trong lúc vội vã ôm luôn vài cuốn sách tham khảo theo, ba chân bốn cẳng chạy thẳng đến tòa nhà số 6, cô thở hổn hển dừng trước phòng 403, cách giờ lên lớp đúng chín phút.
Trong giảng đường chỉ có sáu, bảy sinh viên, trên bàn mỗi người đều đặt một cuốn Tuyển tập văn luận cổ đại Trung Quốc của Quách Thiệu Ngu. Thái Hồng nhễ nhại mồ hôi, bước đến chiếc bàn ở dãy đầu, ngồi xuống, sực nhớ ra mình không phải sinh viên, phải ngồi trên bục giảng mới đúng, lại vội vàng đứng dậy. May mà nhóm sinh viên người thì đọc sách, người thì tán gẫu, chẳng ai chú ý đến cô. Nhưng cô thì hồi hộp đến nỗi hai chân run lẩy bẩy, lòng bàn tay ướt mồ hôi, đầu căng như dây đàn, thế là quên sạch những gì đã chuẩn bị ban nãy. Tuy là trợ giảng nhưng Thái Hồng chưa chính thức lên lớp giảng dạy lần nào, cô chỉ là người hỗ trợ, công việc thường ngày chẳng qua là làm những việc như dẫn sinh viên đi tra tài liệu, tổ chức thảo luận, hướng dẫn viết bài luận. Trước đó, cô chỉ giảng thử vài lần lúc đi phỏng vấn mà thôi.
Ngay đêm trước hôm đầu tiên đi giảng thử, cô hồi hộp đến nỗi cả đêm không tài nào chợp mắt. Buổi sáng thức dậy, mặt mày tái nhợt, tay chân mềm nhũn, đánh răng thì làm vỡ cốc nước, ăn bánh bao thì làm dầu rơi xuống áo sơ mi. Thấy con gái cứ ngẩn ngẩn ngơ ngơ như người mất hồn, cha Thái Hồng sợ cô không đến trường đúng giờ, kiên quyết chở cô đi. Trước khi xuống xe, ông đưa tay vỗ mạnh vào vai cô, nói: “Con gái à, buổi phỏng vấn hôm nay cha không có gì để nói, chỉ muốn con ghi nhớ một câu của Lâm Bưu thôi.”
“Câu… câu nào ạ?”
“Ra chiến trường, súng đã nổ, hôm nay ta nguyện chết trên chiến trường!”
Cha Thái Hồng hát bằng đúng giọng điệu trong vở kịch chiếu trên ti vi, từng chữ rành rọt, đúng âm điệu… Thái Hồng lập tức bình tĩnh lại, hơn nữa còn trở nên hưng phấn, khí thế bừng bừng bước vào hội trường, kết thúc buổi phỏng vấn trong thắng lợi.
Những lần phỏng vấn sau đó cô đều ghi nhớ câu nói này.
Hôm nay, Thái Hồng cũng nhủ thầm, ra chiến trường, súng đã nổ… súng đã nổ, ra chiến trường…
Súng chưa nổ, tiếng chuông báo vào giờ học đã reo. Sinh viên lũ lượt kéo nhau vào lớp, cả một phòng học rộng lớn, trong chớp mắt đã kín hết không còn ghế trống.
Nhìn những đôi mắt khát khao tri thức bên dưới, Hà Thái Hồng cảm động rưng rưng! Nhớ đến môn Văn luận cổ đại mấy năm trước, bình thường nhiều nhất chỉ có mười sinh viên, hôm nay nguyên cả giảng đường một trăm mười chỗ được ngồi chật kín, thậm chí có vài người còn ngồi ở bậc thang do đã hết chỗ.
Một cảm giác tự hào trỗi dậy trong lòng Hà Thái Hồng. Hơn một trăm sinh viên chen chúc trên giảng đường để lắng nghe cô giảng bài, đó là một cảnh tượng hùng tráng và khí thế biết bao! Cho dù là giáo sư của Đại học Bắc Kinh đến giảng dạy cũng chưa chắc được đối xử một cách nhiệt tình đến thế!
Cô Trần giỏi quá, có thể biến một môn học khô khan trở nên cuốn hút, tiết dạy sau của cô Trần, Thái Hồng nhất định phải đến nghe mới được!
Cô đứng dậy đi đến trước bảng đen, viết tên mình lên đó, sau đó khẽ mỉm cười, ánh mắt uy nghiêm quét qua giảng đường một lượt, định mở miệng nói, bỗng dưng mặt cô biến sắc.
Cô phát hiện ra một việc lạ lùng. Hầu hết sách mà sinh viên cầm trên tay là một quyển khác… Lý luận văn học phương Tây thế kỷ hai mươi. Rốt cuộc chuyện này là sao? Chẳng lẽ sinh viên vào nhầm phòng học?
Chẳng lẽ… bao nhiêu sinh viên thế kia đều vào nhầm phòng học?
Cô hắng giọng, định cất tiếng hỏi thì ngoài cửa bỗng có một người thủng thẳng đi vào.
Áo sơ mi trắng tinh, chiếc quần jean được giặt đến bạc màu, gương mặt gầy, đôi mắt như chim ưng…
Oan gia ngõ hẹp, Hà Thái Hồng chau mày, mặt sầm xuống, trầm giọng hỏi:
“Thầy Quý?”
Trên mặt Quý Hoàng vẫn là vẻ lạnh tanh muôn thuở, Thái Hồng quan sát anh với sự bất mãn. Hừm! Tự tin quá nhỉ! Không thèm mang theo gì cả, trên tay đến một mẩu giấy cũng chẳng có. Đúng là không coi ai ra gì! Nghề giáo là quyền dạy đạo lý, tiếp nhận tri thức, giải đáp thắc mắc… anh tưởng anh đến đây uống cà phê chắc?
Trông thấy cảnh tượng trước mặt, Quý Hoàng thoáng ngẩn ra, rồi tiến lên trước, hỏi: “Không biết nên xưng hô với cô thế nào?”
“Họ Hà.”
“Cô Hà, tôi nghĩ là cô đi nhầm phòng rồi. Đây là lớp học của tôi.”
“Không, đây là lớp học của cô Trần, con trai cô bị bệnh, nên tôi dạy thay cô ấy một tiết. Chắc chắn không nhầm phòng được, cô ấy đã dạy ở đây cả tháng rồi.”
“Cô Trần? Là cô Trần nào?”
“Cô Trần Tịnh Phân.”
“Tình hình là thế này, môn học này của tôi do số lượng sinh viên đăng ký quá đông, tôi đã xin phòng giáo vụ đổi sang phòng học khác lớn hơn, tuần trước họ báo với tôi rằng, phòng học của tôi là 6 – 403. Tòa số 6 này sao lại có đến hai phòng 403 được chứ?”
“Phòng giáo vụ?” Thái Hồng khoanh tay trước ngực cười. “Thế thì chắc chắn là bọn họ sắp xếp nhầm rồi. Thầy Quý, thầy tự nghĩ cách đi nhé!”
“Tôi có cả trăm học sinh, còn cô chỉ có mười mấy người. Tôi nghĩ người nên nghĩ cách phải là cô mới đúng.”
“Thầy Quý, trên đời này có từ gọi là ga lăng.”
“Cô Hà, cô rành rọt chủ nghĩa nữ quyền, hẳn phải biết từ “ga lăng” này bị mang ra phê phán từ lâu rồi.”
Dù giọng của hai người rất nhỏ, dù thái độ của hai người vẫn khách sáo, nhưng đám sinh viên vẫn ngửi thấy mùi thuốc súng nồng nặc. Dưới bục giảng bỗng xôn xao.
Hà Thái Hồng chỉ còn cách tiếp tục mỉm cười với sinh viên, sau đó, thấp giọng nói khẽ bên tai Quý Hoàng: “Thầy Quý, chúng ta đều là người mới. Cãi nhau trước mặt hơn trăm học sinh thế này không có lợi cho hình tượng của cả thầy và tôi. Tôi không ngại nói thẳng ra ở đây…” cô nhìn thẳng vào mắt anh, gằn giọng nói từng chữ, từng chữ một. “Đây là lớp của tôi, tôi bắt đầu lên lớp ngay bây giờ. Anh muốn giành lấy, được thôi! Thế thì hãy bước qua xác tôi trước! Tôi nghĩ thầy Quý đây chắc cũng không muốn xảy ra mâu thuẫn với đồng nghiệp đâu nhỉ?”
Nếu là bình thường, Thái Hồng cũng chẳng có đủ can đảm để nói những lời này, nhưng con giun xéo lắm cũng oằn! Huống chi câu nói của Lâm Bưu đang vang vọng bên tai cô. Cô ngẩng đầu, ưỡn ngực, nở nụ cười, khóe miệng khẽ run run bởi khiêu khích trong người đang sục sôi.
Trận chiến này quyết không được thua! Nhất là trước mặt sinh viên. Đám trẻ này cứ ghé miệng truyền tai nhau, tiếng đồn bay xa, chỉ mấy ngày, tất cả sinh viên khoa Văn đều sẽ biết rằng cô dễ bị bắt nạt. Về sau, cứ xin nghỉ là tìm cô, xin nâng điểm là tìm cô, rớt môn là tìm cô… chắc chắn cô sẽ gặp rất nhiều phiền phức. Cho nên, trước mặt học sinh, bằng mọi giá Thái Hồng phải gây dựng hình tượng kiên trì đến cùng nguyên tắc của mình.
Thậm chí cô còn nghĩ, nếu người này không chịu đi, cô sẽ tặng hắn ta một cú đấm, cho hắn nằm bẹp luôn.
Sau vài giây trầm mặc, Quý Hoàng chậm rãi xoay người, nói với học sinh phía dưới: “Các em, hôm nay thời tiết rất đẹp, thầy biết ở dưới vườn hoa dưới lầu có một thảm cỏ rất rộng…”
Tiết học diễn ra rất thuận lợi. Không ai giơ tay, không ai đặt câu hỏi. Mười sáu sinh viên, một phần ba lớp lén đọc tiểu thuyết, một phần ba lớp cặm cụi làm bài tập, một phần ba còn lại thì chăm chú nhìn cô giáo, nhưng ánh mắt lại mơ màng, tựa như dang thả hồn mơ mộng. Trong lúc dạy, Thái Hồng có gọi một sinh viên nam trả lời câu hỏi, hỏi một đằng cậu chàng trả lời uể oải một nẻo, tay còn cầm điện thoại nhắn tin. Cô cảm thấy thất bại ê chề. Tuy rằng lần đầu lên lớp, đa số mọi người đều thế, nhưng cô vẫn cảm thấy buồn bực. Cô hối hận trước kia đã cúp học môn này, hối hận đến nỗi bỗng thông cảm với người thầy đã cho cô sáu mươi điểm kia. Người ta tức giận là có lý do đấy chứ, chí ít hiện giờ cô rất muốn tặng cả đám sinh viên này “trứng ngỗng”!
Chuông hết tiết vang lên, cô mệt đến rã rời. Trong lúc xuống lầu, cô nhận được điện thoại của cô Trần Tịnh Phân.
“Tiểu Hà, sao hả? Lên lớp thế nào rồi?”
“Dạ, cũng được.”
“Lần đầu tiên, có chút hồi hộp đúng không?”
“À… Dạ…”
“Đừng lo lắng, lần đầu tiên đi dạy cô cũng gây ra nhiều chuyện lắm. Cảm ơn em đã giúp cô!”
“À, đúng rồi, cô Trần ơi! Ban nãy có người giành phòng học với em. Em nghĩ, cô nên phản ánh với phòng giáo vụ.”
“Ơ…” Đầu bên kia ngập ngừng một lát. “Là ai giành lớp học với em?”
“Quý Hoàng.”
Rồi cô kể lại tóm tắt tình hình lúc đó cho cô Trần nghe.
“Chết rồi! Tiểu Hà!” Trần Tịnh Phân nói. “Đây là lỗi của cô rồi.”
“Lỗi của cô?”
“Lớp học của cô vốn ở phòng 407, nhưng do tháng Chín thời tiết nóng quá, mà quạt máy ở phòng đó lại hỏng nên cô đi điều tra một vòng, phát hiện phòng 403 để trống suốt, bèn chuyển sang dạy ở 403, nhưng không báo với phòng giáo vụ.”
“Hả?” Thái Hồng há hốc miệng.
“Không sao, không sao đâu, cô quen Tiểu Quý, mai gặp cậu ấy cô sẽ giải thích cho cậu ấy sau. Mọi người đều là đồng nghiệp với nhau, mấy chuyện thế này cậu ấy không để bụng đâu.”
“Thế… uhm… Dạ được.”
Thái Hồng ủ rũ bước xuống lầu, mặt cúi gằm, lầm lũi bước đi. Lúc hết tiết, cô cố ý thu xếp đồ đạc một cách chậm rãi, nghĩ rằng sẽ có sinh viên nêu thắc mắc, đây là chiêu mà trước kia cô rất hay dùng hòng làm thân với giáo viên, nhưng tiếng chuông vừa reo len, đám sinh viên liền cầm ba lô lên, đi một mạch. Chỉ còn lại một mình cô, trơ trọi đứng đó lau bảng, tắt đèn, cứ như đây không phải là lớp học, mà là nhà xác vậy…
Hoa quế dưới lầu đã nở rộ, mùi hương ngây ngất lan tỏa trong khuôn viên trường. Thái Hồng đeo ba lô, chân bất giác đi về hướng vườn hoa. Anh chàng Quý Hoàng đó cũng là ma mới giống cô thôi, trừ việc có cái bằng học vị Tiến sĩ ra, tình hình cũng chẳng khá hơn cô là mấy. Nhưng dáng vẻ của anh ta lại rất lão luyện, có một vị giáo sư từng nói, chỉ có giáo viên “pro” nhất mới đến lớp vào phút chót trước khi vào tiết. Hứ! Thái Hồng mắng thầm, Quý Hoàng anh là cái gì chứ? Nếu không có sự quấy rối của anh hôm nay, tiết dạy đầu tiên trong đời tôi cũng chẳng đến nỗi thảm hại như thế này, tâm hồn thuần khiết và tinh thần luôn phấn đấu vươn lên của tôi cũng không phải chịu tổn thương nặng nề đến thế.
Thái Hồng dùng suy nghĩ của mình thỏa sức đánh Quý Hoàng đến bầm giập. Bước qua một dãy cây hoa quế, cô lại bắt gặp hắn. Ra là tiết học của hắn cũng đã xong, nhưng vẫn chưa rời đi, có mấy sinh viên đang vây quanh hắn.
Cô dừng bước, đứng sau lưng hắn, vẻ mặt trầm tĩnh đứng đợi.
“Thầy ơi, em vẫn có chút không hiểu tiểu thuyết phức điệu là gì. Ý thầy là chỉ các loại hình thái ý thức hoặc tiếng nói hoàn toàn khác nhau cùng xuất hiện trong một bộ tiểu thuyết?”
“Ừ. Ý thầy muốn nói là tác giả không có thái độ phê phán với những tiếng nói đó. Ông không phải muốn đem tất cả những tiếng nói khác nhau đó biên tập thành một tiếng nói thống nhất để làm cái loa phát ngôn cho ý thức của cá nhân mình, mà muốn những tiếng nói đó xuất hiện một cách tự nhiên.”
“Thưa thầy, em vẫn còn một câu hỏi, liên quan đến lý thuyết Carnaval hóa…”
“Đừng vội, vấn đề này thầy sẽ giảng kỹ ở tiết sau.”
“Thầy ơi, Bakhtin và Todorov…”
Thái Hồng lẳng lặng đứng đợi suốt ba mươi phút, những em sinh viên đó mới lục tục đi về hết. Quý Hoàng cũng xoay người định bước đi, chợt trông thấy cô, anh thoáng ngẩn ra, rồi dừng lại:
“Cô Hà, cô có vấn đề gì à?”
Thái Hồng lườm anh, hít một hơi thật sâu: “Tôi chẳng có vấn đề gì cả. Anh đang dạy về chủ nghĩa hình thức Nga à?”
“Phải.”
“Nói vậy thì, cả tháng nay anh dạy Phê bình mới? Cả môn này chỉ có một mình anh dạy thôi sao?”
Thái Hồng nhẩm tính, môn học này thường bắt đầu dạy từ Phê bình mới, tiếp theo đó là Chủ nghĩa hình thức Nga, theo như tốc độ giảng dạy một tháng một trường phái của anh chàng này, thì đây là môn học của cả năm học. Ở khoa Văn của các trường đại học thì môn thiên về lý luận thế này là một môn học rất phức tạp, chuẩn bị giáo án khó, ít điểm thú vị, không dễ thu hút sinh viên, thường thì sẽ do những vị giáo sư có kinh nghiệm nhất định đảm nhiệm việc giảng dạy chính, hầu hết các trường hợp sẽ do mỗi giáo viên tinh thông một trường phái thay phiên nhau dạy. Thái Hồng còn nhớ, lúc trước, khi cô học môn này có đến bảy giáo sư khác nhau giảng dạy, kết quả, cô thầm ném một câu nhận xét chẳng chút nể nang về phía người thầy giảng chủ nghĩa giải cấu trúc: “Thưa thầy kính mến, thầy đã thành công trong việc khiến em chẳng hiểu đầu cua tai nheo gì, em cảm thấy thầy thực sự không biết mình đang nói về cái gì.”
“Đúng. Cô Hà có ý kiến gì đối với đề cương của tôi à?”
“Không. Tôi chỉ muốn tìm cơ hội bắt chuyện với anh thôi.”
“Bắt chuyện?” Anh nhìn cô với cặp mắt nghi ngờ. “Tại sao?”
“Uhm… Hồi nãy cô Trần gọi điện cho tôi, nói phòng học đó đúng là của anh.”
“Ồ.” Anh cúi đầu nhìn đồng hồ.
“Tôi sai rồi, xin lỗi anh. Để thể hiện sự hối lỗi của mình, tôi mời anh ăn cơm nhé!”
“Cô không cần khách sáo, tôi không đói.”
“Tôi cũng có vài vấn đề học thuật muốn thỉnh giáo anh.”
“Lần sau đi.”
“Là thế này, con người tôi rất ghét bị người khác lợi dụng sự áy náy của mình. Để không cho anh có được cơ hội đó, bữa cơm này tôi nhất định phải mời anh.”
“Từ trước đến giờ tôi chưa từng lợi dụng sự áy náy của người khác.”
“Chỉ là bữa cơm nhạt, ở ngay trong căng tin thôi mà.”
Thái Hồng cảm thấy giọng điệu mình lúc này hơi giống đang van xin, thế mà anh chàng này chẳng chịu nể mặt chút nào. Cô nở nụ cười gượng gạo, nhưng vẫn cố đứng chắn ngang lối đi của anh.
Quý Hoàng cúi đầu ngẫm nghĩ một lát, cuối cùng nói: “Được thôi.”
Buổi chiều không có tiết dạy, Thái Hồng vốn định đi xem cuộc thi bóng chuyền do khoa tổ chức hòng có cái gọi là “thái độ nhiệt tình”. Tuy không hứng thú với thể thao nhưng chỉ cần đứng một bên hò hét cổ vũ vẫn dư sức qua cầu. Thời gian thi đấu là một giờ chiều, cơn buồn ngủ ập đến, cô đang nghĩ nên về nhà ngủ luôn hay ra xem thi đấu, bất chợt di động đổ chuông.
“Tiểu Hà?”
“Cô Trần?”
Vừa nghe giọng nói ở đầu dây bên kia, đầu óc bắt đầu mụ mị của Thái Hồng dần tỉnh táo. Người gọi đến là cô Trần Tịnh Phân, thuộc bộ môn Văn học cổ đại. Thái Hồng từng theo học môn cô dạy, là một trong những học trò cưng của cô. Trong thời gian tìm việc, Thái Hồng đã từng nhờ cô gọi rất nhiều cuộc điện thoại, viết vô số thư tiến cử cho mình.
“Nhờ em giúp cô một chuyện nhé! Hôm nay con trai cô sốt cao phải truyền nước, tiết học chiều nay em dạy thay cô có được không? Thực ra cô muốn cho nghỉ tiết học hôm nay, nhưng tháng trước con trai cô mổ ruột thừa nên đã cho nghỉ hai lần rồi, nếu nghỉ nữa cô sợ trong khoa có ý kiến.”
“Dạ được! Cô dạy môn nào?”
“Văn luận cổ đại.”
Thái Hồng suýt lăn đùng ra ngất xỉu.
Môn văn luận cổ đại là một trong những môn khô khan nhất của khoa Trung văn. Thời sinh viên, Thái Hồng chỉ đến lớp học môn này đúng một lần, nghe xong Tư vô tà và Hưng quan quần oán thế là tạm biệt luôn. Tuy cô đa tốn rất nhiều công sức chuẩn bị cho kỳ thi và viết luận văn, nhưng thầy dạy môn này, một thầy giáo già nổi tiếng dễ dãi vẫn tức giận đùng đùng, cho cô sáu mươi điểm, báo hại cô năm đó không lấy được học bổng.
Đang định tìm lý do từ chối thì cô Trần đã dặn dò:
“Tiết học lúc hai giờ mười phút, em có hai tiếng để chuẩn bị bài giảng. Đừng lo lắng, em có nền tảng vững chắc, chắc chắn không có vấn đề gì. Hơn nữa, em chỉ cần giảng bài trong một tiếng đồng hồ thôi, thời gian còn lại cứ cho vài câu hỏi để sinh viên chia nhóm thảo luận, rồi cử đại diện lên báo cáo là được. Cô vừa dạy xong phần Khổng tử, tiết này là Tư tưởng văn học của Mạnh Tử, em chỉ cần chú trọng giải thích Tri nhân luận sự vàDĩ ý nghịch chi là được.”
Mạnh Tử? Mẹ ơi! Thái Hồng thầm “cào tường”, nếu là Khổng tử thì trong máy tính của cô vẫn còn lưu bài từ hồi đi học, dù sao cũng có thể “chém gió” được vài ba câu. Mạnh Tử! Trời ạ! Lần này thật sự là khóc thét! Thái Hồng thầm kêu gào: “Cô Trần ơi cô Trần! Cô có biết môn này em chỉ được sáu mươi điểm không? Cô lần này đúng là giao trứng cho ác rồi!”
Trong bụng nghĩ thế những miệng vẫn cố nói cứng: “Dạ! Được ạ!”
“Phòng học là phòng 403, tòa số 6 ở khu Đông nhé.”
Thái Hồng vội lấy bút bi ghi lên mu bàn tay: “Dạ, em nhớ rồi.”
“Cảm ơn em, nhờ em nhé!”
Đầu dây bên kia, cô Trần thở phào nhẹ nhõm, còn Thái Hồng vắt chân lên cổ chạy về phía thư viện, lao thẳng vào phòng đọc sách cổ tra tài liệu. Suốt hai tiếng đồng hồ, cô ghi ghi chép chép, soạn giáo án đại cương, nhẩm tính thời gian giảng từng ý chính, khẩn trương đến quên cả ngáp. Những ai làm nghề giáo đều biết rõ, chuẩn bị bài giảng cứ phải làm hoài làm mãi, dù tốn bao nhiêu thời gian vào đó vẫn không đủ. Lần đi giảng thử, chỉ vì một bức hình minh họa trên Power Point mà Thái Hồng đã phải tìm kiếm cả ngày trời. Thấy sắp đến giờ, cô lướt nhìn bản giáo án viết lung tung như vẽ bùa, thôi kệ, tốt hay dở cũng chẳng còn thời gian nữa, cứ “xông trận” thôi! Thế là cô nhét xấp giấy vào túi, trong lúc vội vã ôm luôn vài cuốn sách tham khảo theo, ba chân bốn cẳng chạy thẳng đến tòa nhà số 6, cô thở hổn hển dừng trước phòng 403, cách giờ lên lớp đúng chín phút.
Trong giảng đường chỉ có sáu, bảy sinh viên, trên bàn mỗi người đều đặt một cuốn Tuyển tập văn luận cổ đại Trung Quốc của Quách Thiệu Ngu. Thái Hồng nhễ nhại mồ hôi, bước đến chiếc bàn ở dãy đầu, ngồi xuống, sực nhớ ra mình không phải sinh viên, phải ngồi trên bục giảng mới đúng, lại vội vàng đứng dậy. May mà nhóm sinh viên người thì đọc sách, người thì tán gẫu, chẳng ai chú ý đến cô. Nhưng cô thì hồi hộp đến nỗi hai chân run lẩy bẩy, lòng bàn tay ướt mồ hôi, đầu căng như dây đàn, thế là quên sạch những gì đã chuẩn bị ban nãy. Tuy là trợ giảng nhưng Thái Hồng chưa chính thức lên lớp giảng dạy lần nào, cô chỉ là người hỗ trợ, công việc thường ngày chẳng qua là làm những việc như dẫn sinh viên đi tra tài liệu, tổ chức thảo luận, hướng dẫn viết bài luận. Trước đó, cô chỉ giảng thử vài lần lúc đi phỏng vấn mà thôi.
Ngay đêm trước hôm đầu tiên đi giảng thử, cô hồi hộp đến nỗi cả đêm không tài nào chợp mắt. Buổi sáng thức dậy, mặt mày tái nhợt, tay chân mềm nhũn, đánh răng thì làm vỡ cốc nước, ăn bánh bao thì làm dầu rơi xuống áo sơ mi. Thấy con gái cứ ngẩn ngẩn ngơ ngơ như người mất hồn, cha Thái Hồng sợ cô không đến trường đúng giờ, kiên quyết chở cô đi. Trước khi xuống xe, ông đưa tay vỗ mạnh vào vai cô, nói: “Con gái à, buổi phỏng vấn hôm nay cha không có gì để nói, chỉ muốn con ghi nhớ một câu của Lâm Bưu thôi.”
“Câu… câu nào ạ?”
“Ra chiến trường, súng đã nổ, hôm nay ta nguyện chết trên chiến trường!”
Cha Thái Hồng hát bằng đúng giọng điệu trong vở kịch chiếu trên ti vi, từng chữ rành rọt, đúng âm điệu… Thái Hồng lập tức bình tĩnh lại, hơn nữa còn trở nên hưng phấn, khí thế bừng bừng bước vào hội trường, kết thúc buổi phỏng vấn trong thắng lợi.
Những lần phỏng vấn sau đó cô đều ghi nhớ câu nói này.
Hôm nay, Thái Hồng cũng nhủ thầm, ra chiến trường, súng đã nổ… súng đã nổ, ra chiến trường…
Súng chưa nổ, tiếng chuông báo vào giờ học đã reo. Sinh viên lũ lượt kéo nhau vào lớp, cả một phòng học rộng lớn, trong chớp mắt đã kín hết không còn ghế trống.
Nhìn những đôi mắt khát khao tri thức bên dưới, Hà Thái Hồng cảm động rưng rưng! Nhớ đến môn Văn luận cổ đại mấy năm trước, bình thường nhiều nhất chỉ có mười sinh viên, hôm nay nguyên cả giảng đường một trăm mười chỗ được ngồi chật kín, thậm chí có vài người còn ngồi ở bậc thang do đã hết chỗ.
Một cảm giác tự hào trỗi dậy trong lòng Hà Thái Hồng. Hơn một trăm sinh viên chen chúc trên giảng đường để lắng nghe cô giảng bài, đó là một cảnh tượng hùng tráng và khí thế biết bao! Cho dù là giáo sư của Đại học Bắc Kinh đến giảng dạy cũng chưa chắc được đối xử một cách nhiệt tình đến thế!
Cô Trần giỏi quá, có thể biến một môn học khô khan trở nên cuốn hút, tiết dạy sau của cô Trần, Thái Hồng nhất định phải đến nghe mới được!
Cô đứng dậy đi đến trước bảng đen, viết tên mình lên đó, sau đó khẽ mỉm cười, ánh mắt uy nghiêm quét qua giảng đường một lượt, định mở miệng nói, bỗng dưng mặt cô biến sắc.
Cô phát hiện ra một việc lạ lùng. Hầu hết sách mà sinh viên cầm trên tay là một quyển khác… Lý luận văn học phương Tây thế kỷ hai mươi. Rốt cuộc chuyện này là sao? Chẳng lẽ sinh viên vào nhầm phòng học?
Chẳng lẽ… bao nhiêu sinh viên thế kia đều vào nhầm phòng học?
Cô hắng giọng, định cất tiếng hỏi thì ngoài cửa bỗng có một người thủng thẳng đi vào.
Áo sơ mi trắng tinh, chiếc quần jean được giặt đến bạc màu, gương mặt gầy, đôi mắt như chim ưng…
Oan gia ngõ hẹp, Hà Thái Hồng chau mày, mặt sầm xuống, trầm giọng hỏi:
“Thầy Quý?”
Trên mặt Quý Hoàng vẫn là vẻ lạnh tanh muôn thuở, Thái Hồng quan sát anh với sự bất mãn. Hừm! Tự tin quá nhỉ! Không thèm mang theo gì cả, trên tay đến một mẩu giấy cũng chẳng có. Đúng là không coi ai ra gì! Nghề giáo là quyền dạy đạo lý, tiếp nhận tri thức, giải đáp thắc mắc… anh tưởng anh đến đây uống cà phê chắc?
Trông thấy cảnh tượng trước mặt, Quý Hoàng thoáng ngẩn ra, rồi tiến lên trước, hỏi: “Không biết nên xưng hô với cô thế nào?”
“Họ Hà.”
“Cô Hà, tôi nghĩ là cô đi nhầm phòng rồi. Đây là lớp học của tôi.”
“Không, đây là lớp học của cô Trần, con trai cô bị bệnh, nên tôi dạy thay cô ấy một tiết. Chắc chắn không nhầm phòng được, cô ấy đã dạy ở đây cả tháng rồi.”
“Cô Trần? Là cô Trần nào?”
“Cô Trần Tịnh Phân.”
“Tình hình là thế này, môn học này của tôi do số lượng sinh viên đăng ký quá đông, tôi đã xin phòng giáo vụ đổi sang phòng học khác lớn hơn, tuần trước họ báo với tôi rằng, phòng học của tôi là 6 – 403. Tòa số 6 này sao lại có đến hai phòng 403 được chứ?”
“Phòng giáo vụ?” Thái Hồng khoanh tay trước ngực cười. “Thế thì chắc chắn là bọn họ sắp xếp nhầm rồi. Thầy Quý, thầy tự nghĩ cách đi nhé!”
“Tôi có cả trăm học sinh, còn cô chỉ có mười mấy người. Tôi nghĩ người nên nghĩ cách phải là cô mới đúng.”
“Thầy Quý, trên đời này có từ gọi là ga lăng.”
“Cô Hà, cô rành rọt chủ nghĩa nữ quyền, hẳn phải biết từ “ga lăng” này bị mang ra phê phán từ lâu rồi.”
Dù giọng của hai người rất nhỏ, dù thái độ của hai người vẫn khách sáo, nhưng đám sinh viên vẫn ngửi thấy mùi thuốc súng nồng nặc. Dưới bục giảng bỗng xôn xao.
Hà Thái Hồng chỉ còn cách tiếp tục mỉm cười với sinh viên, sau đó, thấp giọng nói khẽ bên tai Quý Hoàng: “Thầy Quý, chúng ta đều là người mới. Cãi nhau trước mặt hơn trăm học sinh thế này không có lợi cho hình tượng của cả thầy và tôi. Tôi không ngại nói thẳng ra ở đây…” cô nhìn thẳng vào mắt anh, gằn giọng nói từng chữ, từng chữ một. “Đây là lớp của tôi, tôi bắt đầu lên lớp ngay bây giờ. Anh muốn giành lấy, được thôi! Thế thì hãy bước qua xác tôi trước! Tôi nghĩ thầy Quý đây chắc cũng không muốn xảy ra mâu thuẫn với đồng nghiệp đâu nhỉ?”
Nếu là bình thường, Thái Hồng cũng chẳng có đủ can đảm để nói những lời này, nhưng con giun xéo lắm cũng oằn! Huống chi câu nói của Lâm Bưu đang vang vọng bên tai cô. Cô ngẩng đầu, ưỡn ngực, nở nụ cười, khóe miệng khẽ run run bởi khiêu khích trong người đang sục sôi.
Trận chiến này quyết không được thua! Nhất là trước mặt sinh viên. Đám trẻ này cứ ghé miệng truyền tai nhau, tiếng đồn bay xa, chỉ mấy ngày, tất cả sinh viên khoa Văn đều sẽ biết rằng cô dễ bị bắt nạt. Về sau, cứ xin nghỉ là tìm cô, xin nâng điểm là tìm cô, rớt môn là tìm cô… chắc chắn cô sẽ gặp rất nhiều phiền phức. Cho nên, trước mặt học sinh, bằng mọi giá Thái Hồng phải gây dựng hình tượng kiên trì đến cùng nguyên tắc của mình.
Thậm chí cô còn nghĩ, nếu người này không chịu đi, cô sẽ tặng hắn ta một cú đấm, cho hắn nằm bẹp luôn.
Sau vài giây trầm mặc, Quý Hoàng chậm rãi xoay người, nói với học sinh phía dưới: “Các em, hôm nay thời tiết rất đẹp, thầy biết ở dưới vườn hoa dưới lầu có một thảm cỏ rất rộng…”
Tiết học diễn ra rất thuận lợi. Không ai giơ tay, không ai đặt câu hỏi. Mười sáu sinh viên, một phần ba lớp lén đọc tiểu thuyết, một phần ba lớp cặm cụi làm bài tập, một phần ba còn lại thì chăm chú nhìn cô giáo, nhưng ánh mắt lại mơ màng, tựa như dang thả hồn mơ mộng. Trong lúc dạy, Thái Hồng có gọi một sinh viên nam trả lời câu hỏi, hỏi một đằng cậu chàng trả lời uể oải một nẻo, tay còn cầm điện thoại nhắn tin. Cô cảm thấy thất bại ê chề. Tuy rằng lần đầu lên lớp, đa số mọi người đều thế, nhưng cô vẫn cảm thấy buồn bực. Cô hối hận trước kia đã cúp học môn này, hối hận đến nỗi bỗng thông cảm với người thầy đã cho cô sáu mươi điểm kia. Người ta tức giận là có lý do đấy chứ, chí ít hiện giờ cô rất muốn tặng cả đám sinh viên này “trứng ngỗng”!
Chuông hết tiết vang lên, cô mệt đến rã rời. Trong lúc xuống lầu, cô nhận được điện thoại của cô Trần Tịnh Phân.
“Tiểu Hà, sao hả? Lên lớp thế nào rồi?”
“Dạ, cũng được.”
“Lần đầu tiên, có chút hồi hộp đúng không?”
“À… Dạ…”
“Đừng lo lắng, lần đầu tiên đi dạy cô cũng gây ra nhiều chuyện lắm. Cảm ơn em đã giúp cô!”
“À, đúng rồi, cô Trần ơi! Ban nãy có người giành phòng học với em. Em nghĩ, cô nên phản ánh với phòng giáo vụ.”
“Ơ…” Đầu bên kia ngập ngừng một lát. “Là ai giành lớp học với em?”
“Quý Hoàng.”
Rồi cô kể lại tóm tắt tình hình lúc đó cho cô Trần nghe.
“Chết rồi! Tiểu Hà!” Trần Tịnh Phân nói. “Đây là lỗi của cô rồi.”
“Lỗi của cô?”
“Lớp học của cô vốn ở phòng 407, nhưng do tháng Chín thời tiết nóng quá, mà quạt máy ở phòng đó lại hỏng nên cô đi điều tra một vòng, phát hiện phòng 403 để trống suốt, bèn chuyển sang dạy ở 403, nhưng không báo với phòng giáo vụ.”
“Hả?” Thái Hồng há hốc miệng.
“Không sao, không sao đâu, cô quen Tiểu Quý, mai gặp cậu ấy cô sẽ giải thích cho cậu ấy sau. Mọi người đều là đồng nghiệp với nhau, mấy chuyện thế này cậu ấy không để bụng đâu.”
“Thế… uhm… Dạ được.”
Thái Hồng ủ rũ bước xuống lầu, mặt cúi gằm, lầm lũi bước đi. Lúc hết tiết, cô cố ý thu xếp đồ đạc một cách chậm rãi, nghĩ rằng sẽ có sinh viên nêu thắc mắc, đây là chiêu mà trước kia cô rất hay dùng hòng làm thân với giáo viên, nhưng tiếng chuông vừa reo len, đám sinh viên liền cầm ba lô lên, đi một mạch. Chỉ còn lại một mình cô, trơ trọi đứng đó lau bảng, tắt đèn, cứ như đây không phải là lớp học, mà là nhà xác vậy…
Hoa quế dưới lầu đã nở rộ, mùi hương ngây ngất lan tỏa trong khuôn viên trường. Thái Hồng đeo ba lô, chân bất giác đi về hướng vườn hoa. Anh chàng Quý Hoàng đó cũng là ma mới giống cô thôi, trừ việc có cái bằng học vị Tiến sĩ ra, tình hình cũng chẳng khá hơn cô là mấy. Nhưng dáng vẻ của anh ta lại rất lão luyện, có một vị giáo sư từng nói, chỉ có giáo viên “pro” nhất mới đến lớp vào phút chót trước khi vào tiết. Hứ! Thái Hồng mắng thầm, Quý Hoàng anh là cái gì chứ? Nếu không có sự quấy rối của anh hôm nay, tiết dạy đầu tiên trong đời tôi cũng chẳng đến nỗi thảm hại như thế này, tâm hồn thuần khiết và tinh thần luôn phấn đấu vươn lên của tôi cũng không phải chịu tổn thương nặng nề đến thế.
Thái Hồng dùng suy nghĩ của mình thỏa sức đánh Quý Hoàng đến bầm giập. Bước qua một dãy cây hoa quế, cô lại bắt gặp hắn. Ra là tiết học của hắn cũng đã xong, nhưng vẫn chưa rời đi, có mấy sinh viên đang vây quanh hắn.
Cô dừng bước, đứng sau lưng hắn, vẻ mặt trầm tĩnh đứng đợi.
“Thầy ơi, em vẫn có chút không hiểu tiểu thuyết phức điệu là gì. Ý thầy là chỉ các loại hình thái ý thức hoặc tiếng nói hoàn toàn khác nhau cùng xuất hiện trong một bộ tiểu thuyết?”
“Ừ. Ý thầy muốn nói là tác giả không có thái độ phê phán với những tiếng nói đó. Ông không phải muốn đem tất cả những tiếng nói khác nhau đó biên tập thành một tiếng nói thống nhất để làm cái loa phát ngôn cho ý thức của cá nhân mình, mà muốn những tiếng nói đó xuất hiện một cách tự nhiên.”
“Thưa thầy, em vẫn còn một câu hỏi, liên quan đến lý thuyết Carnaval hóa…”
“Đừng vội, vấn đề này thầy sẽ giảng kỹ ở tiết sau.”
“Thầy ơi, Bakhtin và Todorov…”
Thái Hồng lẳng lặng đứng đợi suốt ba mươi phút, những em sinh viên đó mới lục tục đi về hết. Quý Hoàng cũng xoay người định bước đi, chợt trông thấy cô, anh thoáng ngẩn ra, rồi dừng lại:
“Cô Hà, cô có vấn đề gì à?”
Thái Hồng lườm anh, hít một hơi thật sâu: “Tôi chẳng có vấn đề gì cả. Anh đang dạy về chủ nghĩa hình thức Nga à?”
“Phải.”
“Nói vậy thì, cả tháng nay anh dạy Phê bình mới? Cả môn này chỉ có một mình anh dạy thôi sao?”
Thái Hồng nhẩm tính, môn học này thường bắt đầu dạy từ Phê bình mới, tiếp theo đó là Chủ nghĩa hình thức Nga, theo như tốc độ giảng dạy một tháng một trường phái của anh chàng này, thì đây là môn học của cả năm học. Ở khoa Văn của các trường đại học thì môn thiên về lý luận thế này là một môn học rất phức tạp, chuẩn bị giáo án khó, ít điểm thú vị, không dễ thu hút sinh viên, thường thì sẽ do những vị giáo sư có kinh nghiệm nhất định đảm nhiệm việc giảng dạy chính, hầu hết các trường hợp sẽ do mỗi giáo viên tinh thông một trường phái thay phiên nhau dạy. Thái Hồng còn nhớ, lúc trước, khi cô học môn này có đến bảy giáo sư khác nhau giảng dạy, kết quả, cô thầm ném một câu nhận xét chẳng chút nể nang về phía người thầy giảng chủ nghĩa giải cấu trúc: “Thưa thầy kính mến, thầy đã thành công trong việc khiến em chẳng hiểu đầu cua tai nheo gì, em cảm thấy thầy thực sự không biết mình đang nói về cái gì.”
“Đúng. Cô Hà có ý kiến gì đối với đề cương của tôi à?”
“Không. Tôi chỉ muốn tìm cơ hội bắt chuyện với anh thôi.”
“Bắt chuyện?” Anh nhìn cô với cặp mắt nghi ngờ. “Tại sao?”
“Uhm… Hồi nãy cô Trần gọi điện cho tôi, nói phòng học đó đúng là của anh.”
“Ồ.” Anh cúi đầu nhìn đồng hồ.
“Tôi sai rồi, xin lỗi anh. Để thể hiện sự hối lỗi của mình, tôi mời anh ăn cơm nhé!”
“Cô không cần khách sáo, tôi không đói.”
“Tôi cũng có vài vấn đề học thuật muốn thỉnh giáo anh.”
“Lần sau đi.”
“Là thế này, con người tôi rất ghét bị người khác lợi dụng sự áy náy của mình. Để không cho anh có được cơ hội đó, bữa cơm này tôi nhất định phải mời anh.”
“Từ trước đến giờ tôi chưa từng lợi dụng sự áy náy của người khác.”
“Chỉ là bữa cơm nhạt, ở ngay trong căng tin thôi mà.”
Thái Hồng cảm thấy giọng điệu mình lúc này hơi giống đang van xin, thế mà anh chàng này chẳng chịu nể mặt chút nào. Cô nở nụ cười gượng gạo, nhưng vẫn cố đứng chắn ngang lối đi của anh.
Quý Hoàng cúi đầu ngẫm nghĩ một lát, cuối cùng nói: “Được thôi.”